Sistemik lupus eritematozus (SLE) hastalarında oksidatif stres ve antioksidan sistemin incelenmesi

Abstract

Sistemik lupus eritematozus (SLE) etiyolojisi tam olarak bilinmeyen, özellikle genetik yatkınlığı bulunan bireylerde çevresel ve hormonal faktörlerle ortaya çıkabilen, birçok organ ve sistemi tutabilen heterojen bir otoimmün hastalıktır. Hemen her organı etkileyebilen bir hastalık olan SLE'nin klinik seyri hastadan hastaya çok değişkenlik gösterir. Alevlenmeler ve remisyonlarla devam eden SLE'de her alevlenme hafif veya ağır hasar bırakır. Dış yörüngelerinde ortaklanmamış elektron barındıran reaktif atom veya moleküllere serbest radikaller denilmektedir. Serbest radikaller organizmada normal konsantrasyonlarda metabolizmanın düzenli işleyişi için gerekli olsalar da herhangi bir patolojik sebeple veya dışarıdan direkt etkiyle serbest radikallerin olması gerekenden daha yüksek konsantrasyonlarda olması ile oksidan/antioksidan dengesinin oksidan tarafına kayması ciddi hücresel hasara hatta hücre ölümüne yol açmaktadır. Birçok kronik ve otoimmün hastalıkta olduğu gibi SLE'nin patogenezinde de önemli rol oynadıkları düşünülmektedir.Bu çalışmada Systemic Lupus Erythematosus Disease Activity Index'e (SLEDAI) göre değerlendirilen 36 aktif (34 Kadın, Yaş ort. 41,40), 43 inaktif (35 Kadın, Yaş ort. 41,30) SLE hastası ve 39 sağlıklı kontrol grubunun (34 Kadın, Yaş ort.41,30) kan serumlarında, oksidan/antioksidan dengesiyi yorumlayabilmemizi sağlayan oksidan belirteçlerden Malondialdehit (MDA), Total Oksidan Kapasite (TOS) ve antioksidan belirteçlerden Glutatyon Peroksidaz (GPx) ve Total Antioksidan Kapasite (TAS) ölçümleri spektrofotometrik olarak yapıldı. Total oksidan status (TOS) düzeyinin, total antioksidan status (TAS) düzeyine oranlanmasıyla oksidatif stres indeksi (OSI) hesaplandı. Bu parametrelerin yanında yeni bir oksidatif stres belirteci olan Tiyol/disülfit dengesi için native tiyol, total tiyol ve disülfit spektrofotometrik olarak çalışıldı. Çalışma sonucunda; MDA ve TOS düzeyleri aktif grupta daha yüksek olmak üzere hasta gruplarda sağlıklı kontrol grubuna göre anlamlı derecede daha yüksek bulunmuştur. [MDA; 1,890 (1,510-2,773) (nmol/ml) Aktif, 1,800 (1,470-2,310) (nmol/ml) İnaktif, 1,280 (0,930-1,800) (nmol/ml) Kontrol; Aktif vs Kontrol, İnaktif vs Kontrol p<0,05. TOS; 13,325 (12,386-14,264) (µmol H2O2 Eq/l) Aktif, 9,871 (9,065-10,677) (µmol H2O2 Eq/l) İnaktif, 4,216 (3,291-5,141) (µmol H2O2 Eq/l) Kontrol. Aktif vs İnaktif vs Kontrol p<0,001]. TAS ve GPx aktivitesi sağlıklı kontrol grubunda hasta gruplara göre anlamlı derecede daha yüksek bulunmuş olup inaktif hasta grubunda da aktif hasta grubuna göre daha yüksek bulunmuştur. [GPx; 0,262±0,058 (U/ml) Aktif, 0,293±0,040 (U/ml) İnaktif, 0,297±0,044 (U/ml) Kontrol. Aktif vs İnaktif, Aktif vs Kontrol, p<0,05. TAS; 1,058 (1,004-1,113) (mmol Trolox Eq/l) Aktif, 1,199 (1,134-1,265) (mmol Trolox Eq/l) İnaktif, 1,569 (1,450-1,689) (mmol Trolox Eq/l) Kontrol. Aktif vs Kontrol, İnaktif vs Kontrol p=0,001]. Disülfit/native tiyol ve disülfit/total tiyol oranları hasta grupta kontrol grubuna göre istatistiksel olarak daha yüksektir [Disülfit/native tiyol; 5,58±0,64 Aktif, 7,4±0,82 İnaktif, 3,83±0,49 Kontrol. p<0,05. Disülfit/total tiyol; 12,632±2,773 Aktif, 13,342±2,705 İnaktif, 10,508±3,686 Kontrol. Aktif vs Kontrol, İnaktif vs Kontrol p<0,001]. OSI ise, hasta grubunda kontrol grubuna göre daha yüksek bulunmuş olup, aktif hasta grubunda da inaktif hasta grubuna göre anlamlı derecede daha yüksek bulunmuştur [OSI; 1,363(1,235-1,490) Aktif, 0.902(0,810-0,994) İnaktif, 0,298(0,226-0,370) Kontrol. Aktif vs İnaktif, Aktif vs Kontrol, İnaktif vs Kontrol p<0,001].Sistemik lupus eritematozus hastalarında çalıştığımız oksidatif stres parametreleri hastalık aktivitesi ile korele bulunmuştur. Bunun yanında yeni oksidatif stres belirteçlerinden tiyol/disülfit dengesinin de hasta gruplarda kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı derecede oksidan yöne bozulduğu saptanmıştır. Bu belirteçlerin hastalık aktivitesinin belirlenmesinde kullanılabileceği kanaatine varılmıştır.Anahtar Sözcükler: Antioksidan, Glutatyon peroksidaz, MDA, Oksidatif Stres, SLE, TAS,Tiyol/Disülfit, TOS.

Systemic Lupus Erythematosus (SLE) is an idiopathic, multisystemic and heterogeneous type autoimmune disorder, which occurs in patients with a genetic tendency due to hormonal and environmental factors. The clinical presentation varies between patients which is characterized by exacerbations and remissions that can cause several sequela throughout the disease course. Free radical is defined as a highly reactive and uncharged molecule keeping an unpaired valency electron. Although free radicals exert important tasks in their normal concentrations and needed for routine metabolic activities, an increase in the amount of free radicals either due to pathologic events or external effects causes the change of oxidant/antioxidant balance in favor of oxidants that results in several pathologic cellular effects. Free radicals thought to have role in the pathogenesis of SLE like many other chronic and autoimmune disorders.In this study, we enrolled 36 active SLE patients (34 female, 94,4%, mean age 41,36±2,39) and 43 inactive pateints (35 female, 81,4% mean age 41,33±1,97) in which disease activity is determined according to the Systemic Lupus Erythematosus Disease Activity Index (SLEDAI) and 39 healthy control subjects (34 female, 87,2%, mean age 41,31±2,93). Among oxidative markers, Malondialdehyde (MDA) and total oxidant capacity (TOC) and for antioxidant markers Glutathione peroxidase (GPx) and total antioxidant capacity (TAC) were analysed in the blood serum of the study population. In addition, native thiol, total thiol and total thiol/disulphide were analysed as novel oxidative stress markers which show thiol/disulphide balance, using spectrophotometric analysis. In the results; MDA and TOS levels were significantly higher in the active group than in the healthy control group [MDA; 1,890 (1,510-2,773) (nmol/ml) Active, 1,800 (1,470-2,310) (nmol/ml) İnactive, 1,280 (0,930-1,800) (nmol/ml) Control; Active vs Control, İnactive vs Control p<0,05. TOS; 13,325 (12,386-14,264) (µmol H2O2 Eq/l) Active, 9,871 (9,065-10,677) (µmol H2O2 Eq/l) İnactive, 4,216 (3,291-5,141) (µmol H2O2 Eq/l) Control. Active vs İnactive vs Control p<0,001]. TAC and GPx activity were higher in the healthy controls compared to the disease group [GPx; 0,262±0,058 (U/ml) Active, 0,293±0,040 (U/ml) İnactive, 0,297±0,044 (U/ml) Control. Active vs İnactive, Active vs Control, p<0,05. TAC; 1,058(1,004-1,113) (mmol Trolox Eq/l) Active, 1,199(1,134-1,265) (mmol Trolox Eq/l) İnactive, 1,569(1,450-1,689) (mmol Trolox Eq/l) Control. Active vs Control, İnactive vs Control p=0,001]. Disulphide/native thiol and disulphide/total thiol ratios were higher in the disease group compared to the healthy controls [Disulphide/native thiol; 5,58±0,64 Active, 7,4±0,82 İnactive, 3,83±0,49 Control. p<0,05. Disulphide/total thiol; 12,632±2,773 Active, 13,342±2,705 İnactive, 10,508±3,686 Control. Active vs Control, İnactive vs Control p<0,001]. OSI is significantly higher in the active disease group compared to the inactive group and healthy controls [OSI; 1,363(1,235-1,490) Active, 0.902(0,810-0,994) İnactive, 0,298(0,226-0,370) Control. Active vs İnactive, Active vs Control, İnactive vs Control p<0,001].In SLE patients, oxidative stress markers were correlated with disease activity. In addition, as a novel oxidative stress marker, thiol/disulphide balance was significantly changed in favor of oxidants in patients with SLE compared to the healthy controls. These novel markers can be used to assess disease severity in patients with SLE.Key Words: Antioxidant, Glutathione peroxidase, MDA, Oxidative Stress, SLE, TAS,Thiol/Disulphide, TOS.