Hemodiyaliz hastalarında kardiyak repolarizasyon belirteçlerinin klinik bulgularla ilişkisi

Abstract

Amaç: Kronik hemodiyaliz (HD) hastalarındaki yüksek mortalitenin en önemli nedeni kardiyovasküler hastalıklardır (KVH). Bu ölüm oranının önemli bir kısmı ölümcül kardiyak aritmilerdeki ani kardiyak ölümden kaynaklanmaktadır. Kardiyak aritmiler için potansiyel riski belirlemek açısından elektrokardiyogramda (EKG) ventriküler repolarizasyon parametreleri faydalı olabilmektedir. Bu repolarizasyon belirteçleri EKG'de QT intervali, düzeltilmiş QT intervali (QTc), T peak-end (Tp-e) intervali, Tp-e/QT ve Tp-e/QTc ölçümleridir. Bu çalışmada amacımız, HD hastalarında EKG'de ventriküler repolarizasyon ölçütlerini değerlendirmek ve bu ölçümlerin klinik ve biyokimyasal bulgular ile olası ilişkilerini araştırmaktır.Gereç ve Yöntemler: Çalışmaya kronik HD programında olan 131 erişkin hasta ve 49 sağlıklı birey dahil edildi. Çalışmaya alınan bütün hastaların demografik özellikleri, komorbid hastalıkları, sistolik kan basıncı (SKB) ve diyastolik kan basıncı (DKB) değerleri, kullandıkları ilaçlar, kalsiyum, fosfor, potasyum, magnezyum, ürik asit, parathormon (PTH), hemoglobin, albumin düzeyleri kaydedildi. EKG kayıtları alındı. EKG'de QT ve Tp-e ölçümleri yapıldı. Tp-e / QT ve Tp-e / QTc oranları hesaplandı. QTc'yi hesaplamak için Bazett'in formülü (QT / √RR) kullanıldı. HD grubunda diyaliz süresi ve Kt/V (Daugirdas diyaliz yeterliliği) de kaydedildi ve rutin HD seansından önce EKG kayıtları ile birlikte biyokimyasal inceleme için kan örnekleri alındı. Bulgular: HD grubunda QT ve QTc aralıkları kontrol grubundan daha uzun olarak bulundu (sırasıyla p=0.001 ve p<0.001). Her iki grup arasında ortalama TP-e değerleri açısından istatistiksel anlamlılık gösteren bir fark bulunmadı (p=0,198). Sağlıklı kontrol grubunda Tp-e/QT ve Tp-e/QTc oranları daha yüksekti (sırayla p=0,006, p=0,002). Diyabetes mellitus (DM) olan HD hastalarında, ortalama QT ve QTc aralıkları, olmayanlara göre anlamlı olarak daha uzun bulundu (QT için p<0.001 ve QTc için p=0.001). Bu ilişki çoklu lineer regresyon analizlerinden sonra anlamlılığını korudu. KVH tanısı olan HD hastalarında da QT mesafesi daha uzundu (p=0.033). Konjestif kalp yetersizliği (KKY) tanılı HD hastalarında repolarizasyon parametreleri diğer hastalardan farklı değildi. HD hastalarında hemoglobin düzeyi, serum potasyum, kalsiyum, fosfor, magnezyum ve ürik asit düzeyleri ile EKG repolarizasyon parametreleri arasında korelasyonlar izlenmedi. Serum albümin düzeyi ile QTc mesafeleri arasında zayıf negatif korelasyon saptandı (r=-0,180, p=0,039). Ayrıca HD hastalarımızda Kt/V değerleri ile QT mesafeleri arasında zayıf negatif bir korelasyon bulundu (r=-0,198, p=0,023). Sonuç: Çalışmamızda HD hastalarında; QT, QTc gibi kardiyak repolarizasyon parametre ölçümlerinin uzadığını ortaya koyduk. Bu sonuçların, ölümcül aritmi ve ani kalp ölüm riskini arttığının bir göstergesi olduğunu düşünebiliriz. Öte yandan, Tp-e ölçümleri sağlıklı kontrollerden farklı değildi. DM tanısı olan HD hastalarındaki QT ve QTc değerleri, yaş, cinsiyet ve komorbiditeler için yapılan regresyon modelinden sonra da anlamlı düzeyde uzun saptandı. Kronik HD programındaki hastalarımızı EKG parametreleri açısından değerlendirmek, repolarizasyon bozukluğu olanlar ve başta DM olmak üzere komorbid durumları olanları takibe almak akılcı olacaktır.Anahtar kelimeler: hemodiyaliz, kardiyak repolarizasyon, Tp-e intervali, QTc, Diabetes mellitus

Objective: Cardiovascular disease (CVD) is the most important cause for mortality in chronic hemodialysis (HD) patients. A significant part of this mortality is due to sudden cardiac death from fatal cardiac arrhythmias. Ventricular repolarization parameters on the electrocardiogram (ECG) may be useful in detecting the potential risk for cardiac arrhythmias. These repolarization parameters on the ECG include; QT interval, corrected QT interval (QTc), T peak-end (Tp-e) interval, Tp-e/QT and Tp-e/QTc. In the present study, our objective was to evaluate ventricular repolarization parameters on ECG and to investigate their possible relationships with clinical and biochemical findings in HD patients. Materıals and methods: The study included 131 adult patients on maintenance HD, and 49 healthy individuals. Demographics, co-morbidities, systolic and diastolic blood pressure (SBP and DBP) readings, medications, and levels of calcium, phosphorus, magnesium, uric acid, parathyroid hormone (PTH), hemoglobin, and albumin were recorded for all subjects included in the study. ECG recordings were taken. QT and Tp-e interval measurements were made on ECG. Ratios of Tp-e/QT and Tp-e/QTc were calculated. Bazett's formula (QT/√RR) was used to calculate the QTc. In the HD group, duration of dialysis and Kt/V (Daugirdas dialysis adequacy) were also recorded, and blood samples for biochemical investigation were taken along with the ECG recordings prior to routine HD session. Results: QT and QTc intervals were measured to be longer in the HD group than in the control group (p=0.001 and p<.001, respectively). There was no significant difference in Tp-e values between two groups (p=0.198). Tp-e/QT and Tp-e/QTc ratios were higher in the healthy control group (p=0.006 and p=0.002, respectively). In HD patients with diabetes mellitus (DM), mean QT and QTc intervals were measured to be significantly longer than those without (p<0.001 for QT, p=0.001 for QTc). This association was still significant after linear regressions for multiple possible confouners. HD patientswith a diagnosis of cardiovascular disease also had longer QT interval readings (p=0.033). For HD patients with diagnosis of congestive heart failure (CHF), repolarization parameters were not different from the other patients. No correlation was found between ECG repolarization parameters and serum levels of hemoglobin, potassium, calcium, phosphorus, magnesium, and uric acid in HD patients. A weak negative correlation was found between serum albumin level and QTc intervals (r=-0.180, p=0.039). Additionally, a weak negative correlation was found between Kt/V values and QT intervals in our HD patients (r=-0.198, p=0.023).Conclusion: The present study revealed that cardiac repolarization parameters such as QT and QTc were prolonged in HD patients. We may consider these results to be an indicator of increased risk for fatal arrhythmias and sudden cardiac death. Tp-e measurements, on the other hand, were not different from the healthy controls. In the HD group, diagnosis of DM was associated with longer QT and QTc intervals adjusted age, sex, and other comorbid conditions. It would be feasible to evaluate our patients on maintenance HD for ECG parameters in order to and follow up those with prolonged repolarization readings and those with comorbidities, especially DM. Keywords: hemodialysis, cardiac repolarization, tp-e interval, QTc, diabetes mellitus