Aile hekimlerinin astım koah hakkında bilgi düzeyleri, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi

Abstract

Giriş ve Amaç: Ülkemizde sağlık sisteminde önemli değişimler yaşanmış olup birincibasamak sağlık hizmetlerinde aile hekimliğinin önemi her geçen gün artmaktadır.Sağlık hizmeti sunumunda hastayı ilk ve en sık gören aile hekimleridir. Ailehekimliğine gelen göğüs hastalıkları branşı ile ilgili şikayetlerde en sık karşılaştığımızhastalıklar astım ve KOAH'tır. Bu sebeple çalışmamızda aile hekimlerinin astım veKOAH açısından bilgi düzeyi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesiamaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Çalışmamız Eylül-Kasım 2019 tarihleri arasında aile hekimleri, ailehekimliği araştırma görevlisi ve aile hekimliği uzmanları dahil edilerek yapılmıştır.Çalışmamızın evrenini Türkiye'de aile hekimi olarak görev yapan yaklaşık 30000 ailehekimi oluşturmaktadır. Örneklem büyüklüğü, %5 hata payı ve %95 güven aralığı veprevalansın bilinmediği durumlar için kullanılan 0,50 sıklık değeri temel alınarakhesaplandığında 380 çıkmaktadır. Veri kaybı olasılığı düşünülerek 390 kişiye ulaşmakhedeflenmiştir. Araştırmaya 387 hekim katılmıştır. Toplam 35 sorudan oluşan anket ailehekimleri, aile hekimliği araştırma görevlisi ve aile hekimliği uzmanları tarafındandoldurulması amaçlanmıştır. Araştırmamız kesitsel tanımlayıcı tipte bir araştırmadır.Araştırmamızdaki 35 soruluk anket sorularının ilk bölümü sosyodemografik verilerdenoluşmuş olup, ikinci bölümü ise astım-KOAH hakkında bilgi düzeyi, tutum vedavranışları değerlendirmeyi amaçlayan sorulardan oluşmaktadır. Bu sorular GINA2018 ve Türk Toraks Derneği 2017 kılavuzlarından faydalanılarak hazırlanmıştır.Bulgular: Bu araştırmaya 251 aile hekimi, 31 aile hekimliği uzmanı ve 105 ailehekimliği araştırma görevlisi olmak üzere toplamda 387 aile hekimi alınmıştır. Astımbilgi sorularından, en çok bilinen ilk 3 soru; %86,6 ile 'astımda en sık rastlanan fizik muayene bulgusu nedir', %85,8 ile 'hangisi astımın klinik özelliklerinden değildir' ve%72,9 ile 'astımın patofizyolojik özelliği nedir' olmuştur. KOAH bilgi sorularındantoplamda en çok bilinen ilk 3 soru; %75,5 ile 'hangisi KOAH risk faktörlerindendeğildir', %73,4 ile 'KOAH'ın kesin tanısı aşağıdakilerden hangisi ile konur' ve %62,5ile 'KOAH tanımı hangisidir' olmuştur. Genel anlamda astım ve KOAH bilgi sorularınaaile hekimliği uzmanı ve aile hekimliği araştırma görevlilerinin, aile hekimlerine göredaha yüksek oranda doğru cevaplar verdiği gözlenmiştir. Ayrıca lojistik regresyonsonuçlarına göre, ilçe-köy-kasabada hekimlik yapanlar, il merkezindekilere göre 2,44kat daha fazla KOAH bilgi puanına sahip oldukları saptanmıştır. Astım ve KOAH bilgipuanlarına cinsiyet, yaş, meslekte hizmet süresi, sigara kullanma durumu, günlükbakılan hasta sayısı gibi değişenlerin etki etmediği görülmüştür.Tutum sorularından Astım-KOAH şüphesinde spirometri cihazını kullanmaoranı; tüm gruplarda %12,2, aile hekimlerinde %5,6, araştırma görevlilerinde %24,6 veuzmanlarda %12,5'tir. İkili karşılaştırmada aile hekimliği araştırma görevlilerinin ailehekimlerine göre spirometri cihazını kullanmaları istatistiksel olarak anlamlı çıkmıştır(p<0,001). Altmış beş yaş üstü KOAH'lı hastalarınıza pnömokok ve influenza aşılarınıyaptırır mısınız' sorusuna tüm grubun %64,6'sı, aile hekimlerinin %51,8'i, araştırmagörevlilerinin %90,5'i, uzmanların %80,6'sı evet yanıtı vermiştir. Aile hekimliğiuzmanı ve aile hekimliği araştırma görevlilerinin, aile hekimlerine göre daha fazla aşıönerilerinde bulunduğu istatistiksel olarak anlamlı çıkmıştır (p<0,001).Davranış sorularından 'ölçülü doz cihazların hastalarda nasıl kullanılacağıkonusunda pratik bir anlatım yapar mısınız' sorusuna hekimlerin %44,4'ü 'bazenanlatım yaparım', %29,5'i 'evet, her zaman anlatırım', %17,8'i 'bilgi düzeyim yeterliolmadığı için anlatmıyorum', %8,3'ü 'hayır, anlatmam' demiştir. Aile hekimliğiaraştırma görevlilerinin, aile hekimlerine göre ölçülü doz inhalerleri hastaya anlatmakonusunda, daha fazla oranda hastaya bilgi verdikleri istatiksel olarak fark anlamlıdüzeyde görülmüştür (p<0,001).Sonuç: Çalışmamıza göre aile hekimlerinin astım-KOAH konusunda yeterli bilgidüzeylerine sahip olmadığı ve tanı ve tedavi basamaklarında çok büyük eksikliklerolduğu görüldü. Birinci basamakta aktif, uygulamalı eğitim seminerlerine önemverilmeli, hekimlerin rahatça ulaşabileceği pratik kılavuzlar arttırılmalıdır. Ailehekimlerinin hem kendilerini geliştirmek açısından, hem de hastalık kontrolünü çok iyi sağlamak adına, göğüs hastalıkları uzmanıyla ve/veya diğer uzmanlık dallarıylagerekirse aktif iletişim kanalları oluşturacak sistem modelleri üzerine odaklanılmalıdır.Anahtar Kelimeler: Aile hekimliği, bilgi, tutum, astım, KOAHSayfa Adedi: 97Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Celal KUŞ

Introduction and Purpose: Our country has seen significant changes in healthcaresystem and the importance of family practice system within primary healthcare servicesis growing each passing day. In terms of providing healthcare services, familyphysicians see the patient first and most frequently. The most common complaints aboutchest diseases that we encounter in family practice centers are of asthma and COPD.Thus, in our study, it was aimed to evaluate the attitudes, behaviours and knowledgelevel of family physicians on asthma and COPD.Material and Method: Our study was conducted between September-November 2019by including family physicians, family physician research assistants and familyphysician specialists. Our study population consists of approximately 30000 familyphysicians practicing their profession in Turkey. The sample size is calculated as 380,based on the 5% margin of error, 95% confidence interval and the 0.50 frequency valuefor cases where the prevalence is unknown. It was aimed to reach 390 peopleconsidering the possibility of data loss. 387 physicians participated in the study. Thesurvey consisting of 35 questions in total was intended to be filled by family physicians,family physician research assistants and family physician specialists. Our research is across-sectional descriptive study. The first part of questions of the 35 question survey inour study consists of sociodemographic data, and the second part consists of questionsaiming to evaluate the knowledge level, attitudes and behaviours on asthma-COPD.These questions were prepared using the guidelines of GINA 2018 and TurkishThoracic Society 2017.Findings: A total of 387 family physicians including 251 family physicians, 31 familyphysician specialists and 105 family physician research assistants were included in thisstudy. The 3 questions answered correctly the most among the asthma knowledgequestions were; 'what is the most common physical examination finding in asthma'with 86.6%, 'which of the following is not a clinical feature of asthma' with 85.8% and'what is the pathophysiological feature of asthma' with 72.9%. The 3 questionsanswered correctly the most among the COPD knowledge questions were; 'which of thefollowing is not a COPD risk factor' with 75.5%, 'how a definitive diagnosis of COPDis given' with 73.4% and 'which of the following is the definition of COPD' with62.5%. It was observed that generally family physician specialists and family physicianresearch assistants had a higher rate of correct answers given to asthma and COPDknowledge questions than family physicians. Furthermore, according to the logisticregression results, it was determined that physicians practicing in counties-villagestownshave 2.44 times more COPD knowledge scores than those practicing in citycenters. It was observed that variables such as gender, age, period of service in theprofession, smoking and the number of patients examined daily does not affect theasthma and COPD knowledge scores.Among the attitude questions, the rate of using spirometry device in case ofasthma-COPD suspicion were; 12.2% in all groups, 5.6% in family physicians, 24.6%in research assistants and 12.5% in specialists. In paired comparison, the use of thespirometry device by family physician research assistants was found to be statisticallysignificant (p<0.001) compared to family physicians. The question 'do you give thepneumococcal and influenza vaccines to your patients with COPD over the age of sixtyfive' was given the answer yes by 64.6% of the whole group, 51.8% of the familyphysicians, 90.5% of the research assistants and 80.6% of the family physicianspecialists. It was found to be statistically significant (p<0.001) that family physicianspecialists and family physician research assistants make more vaccinerecommendations than family physicians.Among the behaviour questions, to the question 'do you give a practicalexplanation on how to use the metered dose devices on patients' 44.4% of them said'sometimes I do', 29.5% of them said 'yes, I always do', 17.8% of them said 'I do notbecause I do not have the required level of knowledge', and 8.3% of them said 'no, I donot'. It was found to be statistically significant (p<0.001) that the family physicianresearch assistants give more information to the patients about the metered dose inhalerthan the family physicians.Result: According to our study, it was seen that family physicians do not possesssufficient knowledge about asthma-COPD and there are severe shortcomings indiagnosis and treatment stages. In primary care, active and applied training seminarsshould be given importance and the number of practical guides that physicians caneasily access should be increased. System models that will create active communicationchannels with pulmonologists and/or other specialists if necessary should be establishedin order for family physicians to both improve themselves and to have excellent controlover the diseases.Keywords: Family practice, knowledge, attitude, asthma, COPDPage Count: 97Advisor: Assist. Prof. Dr. Celal KUŞ