Malatya il merkezindeki lise öğrencilerinin sağlık konusundaki bilgi, tutum, uygulama düzeyleri ve etkileyen faktörler

Abstract

.... BOLUM VII ÖZET Bu araştırma, Nisan -Haziran 1995 tarihleri arasında Malatya Belediye sınırlan içinde bulunan 18 lisede yapılmıştır. Araştırma örneklemi bu liselerde öğrenim görmekte olan 379 kız (% 41.3) ve 539 erkek (%58.7) öğrenci olmak üzere toplam 918 dönem 6 öğrencisinden oluşmuştur ve ayrıca bu liselerde sağlık bilgisi dersi vermekte olan 17 öğretmenin okul sağlık eğitimiyle ilgili görüşleri alınmıştır. öğrencilere, demografik özelliklerini saptayıcı ve genel sağlık konularındaki bilgi-tutum ve davranış düzeylerini ortaya çıkarıcı sorulardan oluşan bir anket formu uygulanmıştır. Aynı zamanda sağlık bilgisi dersi veren öğretmenlerin, okul sağlık eğitimiyle ilgili görüşleri de anket tekniğiyle toplanmıştır. Araştırma kapsamına giren öğrencilerin yaş ortalaması 17.64 ± 0.03 yıldır, öğrencilerin kendileri dahil ortalama kardeş sayısı 4.62 ± 0.07 ve ortalama ev halkı sayısı 5.69 ± 0.06' dır. öğrencilerin % 30.4' ünün annesi okuryazar değil, % 52.1' inin annesi okuryazar veya ilkokul mezunudur, öğrencilerin baba eğitim düzeyinin anne eğitim düzeyinden yüksek olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin babalarının % 48.9' u okuryazar veya ilkokul mezunudur ve % 44.9' unun baba eğitim düzeyi ortaokul ve üzerindedir. öğrencilerin % 18.0' ı her gün düzenli sigara içtiğim` belirtmiştir. Hergün sigara içme sıklığı, kız öğrencilerde % 6.4 ve erkek öğrencilerde % 26.1' dir. Kız öğrencilerin % 14.9' u ve erkek öğrencilerin % 19.5' i arasıra sigara içmektedirler, öğrencilerin % 4.3' ü ayda bir kez ve % 3.3' ü ayda birden daha sık olmak üzere toplam % 7.6' sı alkol 112kullanmaktadırlar. Alkol kullanımının erkek öğrenciler arasında kız öğrencilere göre daha yaygın olduğu saptanmıştır, öğrencilerin, % 30.4'ü günde bir kez ve % 28. 1' i günde 2-3 kez olmak üzere, toplam % 58.5' i hergün dişlerini fırçalamakta, % 9.8' i ise hiç firçalamamaktadırlar. öğrencilerin % 78.7' sinin kan grubunu bilmemekte olduğu, % 19.0' mm son bir yıl içinde, % 26.5' i antibiyotik olmak üzere, reçetesiz ilaç kullanmış olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin % 43.0'ının herhangi bir sağlık sorunu olduğunda, sağlık ocağım, % 22.2' sinin SSK Hastanesini ilk başvuru kurumu olarak tercih ettikleri belirlenmiştir. Kız öğrencilerde daha fazla olmak üzere, öğrencilerin toplam % 36.5' inin sağlık bilgisi dersini seçmeli ders olarak aldıkları, % 71.0' mm sağlık bilgisi dersinin zorunlu ve % 20.7' sinin seçmeli ders olması görüşünde oldukları saptanmıştır. Öğrencilerin % 5.2' si düzenli ve % 81.9' u arasıra olmak üzere, toplam % 87.1' i gazetelerde sağlıkla ilgili haberleri takip etmekte ve % 19,1' i düzenli, % 66.3' ü arasıra olmak üzere toplam % 85.4' ü TV ve radyoda sağlıkla ilgili programlan izlemektedirler. Öğrencilerin % 53.3' ü doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmasını doğru bulmakta, % 72.9' u doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmasında ve tanıtılmasında devletin katkısını onaylamakta ve % 67.5' i kendi yaş grubundaki gençlere gebelik ve doğum hakkında bilgi verilmesini uygun bulmaktadır, öğrencilerin sahip olmak istedikleri ideal çocuk sayısı ortalama olarak 2.65 ± 0.07' dir. öğrencilerin % 31.8' i bir, % 46.9' u iki ve % 21.3' ü üç ve daha fazla doğum kontrol yöntemi bilmektedirler. Öğrenciler tarafından en çok bilinen doğum kontrol yöntemleri sırasıyla hap, kondom ve RÎA' dır. Kız öğrencilerin erkeklere göre daha fazla yöntem bildikleri saptanmıştır, öğrencilerin % 56.4' ünün doğum kontrol yöntemleriyle ilgili bilgi kaynağının gazete, TV ve radyo olduğu saptanmıştır. 113öğrencilerin genel sağlık bilgi düzeyinin oldukça düşük olduğu saptanmıştır. Sağlık bilgi puan ortalaması 47.52 + 0.41' dir. Sağlık bilgisi dersi alan ve almayan öğrencilerin sağlık bilgi düzeyleri arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. Buna karşılık, gazetelerde sağlıkla ilgili haberleri takip eden, TV ve radyoda sağlık programlarım izleyen, akrabaları arasında sağlık personeli olan, evinde sağlıkla ilgili kitap bulunan, kardeş sayısı az olan ve anne-baba eğitim düzeyi yüksek olan öğrencilerin sağlık bilgi puan ortalamalarının anlamlı olarak daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin sağlık bilgi düzeyini etkilediği belirlenen bu değişkenlerin 60 ve üzerinde puan almada etkisini ortaya çıkarmak amacıyla yapılan lojistik regresyon analizi sonucunda; cinsiyetin kız olması, sağlık personeli akrabaya sahip olma, TV ve radyoda sağlıkla ilgili haberleri takip etme ve anne eğitim düzeyinin ortaokul ve» üzerinde olması, sağlık bilgi düzeyini arttırıcı önemli değişkenler olarak belirlenmiştir. öğrencilerin sağlık bilgi düzeyleri lise programlarına göre de anlamlı olarak farklı bulunmuştur. Bu fark, Kız Meslek Liselerinde ve Fen Lisesinde öğrenim görmekte olan öğrencilerin sağlık bilgi düzeylerinin daha yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Araştırma kapsamına giren 18 liseden 10' unda sağlık bilgisi dersinin seçmeli ders olarak verildiği, sağlık bilgisi dersi veren 17 öğretmenden 14' ünün biyoloji, 3' ünün fen bilgisi öğretmeni olduğu, öğretmenlerin hiçbirinin bu dersi vermek için özel bir eğitim almadığı görülmüştür. Sağlık bilgisi dersine bir yarıyılda ortalama olarak 65 saat ayrılmaktadır, öğretmenlerin % 88.2' sinin bu süre içinde sağlık bilgisi ders programının tamamım anlatabildiklerini belirtmişlerdir, öğretmenlerin sağlık bilgisi dersinde en çok kullandıkları iki yöntem ders anlatma ve konuyu tartışmadır, öğretmenlerin % 64.7' si sağlık bilgisi ders programının içeriğini yetersiz bulmakta, % 82.4' ü sağlık bilgisi dersinin 114zorunlu ders olması gerektiği ve % 88.2' si sağlık bilgisi dersi veren öğretmenlerin özel sağlık eğitimi almaları gerektiği görüşündedirler. Bu sonuçlar ışığında; sağlık bilgisi dersinin ilk, orta ve liselerde zorunlu ders olması, sağlık bilgisi dersi verecek öğretmenler için, sağlık eğitimi ve teknikleri konusunda, hizmet-öncesi ve hizmet-içi eğitim programlan düzenlenmesi, okullardaki sağlık eğitiminin sağlık bilgisi dersiyle sınırlandınlmayıp, okul dışında, aile ve toplumu da içine alacak şekilde planlanması ve Dünya Sağlık örgütü' nün önerdiği, kapsamlı okul sağlık eğitimi kavramının Türkiye'de de yaşama geçirilmesi için gerekli çalışmaların başlatılması önerilmiştir. 115