Antiepileptik ilaç kullanan çocuklarda serum nitrit ve nitrat düzeyleri

Abstract

50 ÖZET Nitrik oksit (NO) birçok fizyolojik ve patolojik olaylarda rol alan hücre içi ve hücreler arası mediator olarak görev yapan bir serbest radikaldir. Santral sinir sisteminin her yerine dağılıp nöronlar arasında nonsinaptik ilişki sağlayabildiğinden eksitatör veya inhibitor nöronal aktiviteyi etkilemektedir. Deneysel epilepsi çalışmalarında, NO bazı epilepsi türlerinde prokonvulzan bazı türlerinde ise antikonvulzan etkili cırnaktadır. NO, stabil olmayıp hızlı bir şekilde son ürünleri olan nitrit ve nitrata yıkıldığından dolayı direkt olarak ölçümü zordur. Bu nedenle nitrit ve nitrat düzeylerine bakarak NO miktarı hakkında bilgi edinilebilmektedir. Yaptığımız çalışma da; çocukluk çağı epilepsilerinde yaygın olarak kullanılan antiepileptik ilaçların NO düzeyine etkisini araştırmak amacıyla serumda nitrit ve nitrat düzeylerine bakıldı. Pediatrik nöroloji bölümünde klink ve EEG bulgularına göre epilepsi tanısı konmuş hastalar çalışma kapsamına alındı. Yaşları 2-17 yıl arasında değişen ve çalışma kriterlerini taşıyıp antiepileptik tedavi alan 108 ve kontrol grubu olarak antiepileptik tedavisi tamamlanmış ve halen aktif epilepsisi olmayan 38 olmak üzere toplam 146 çocuk değerlendirildi. Tedavi alan çocukların; 34'ü valproik asit (VPA), 26'sı karbamazepin (KBZ), 15'i difenilhidantoin (DPH), 16'sı fenobarbital (FB) ve 14'ü de bu ilaçların ikili veya üçlü kombinasyonunu en az altı aydır kullanıyordu. Sırasıyla nitrit ve nitrat düzeyleri; kontrol grubunda 1.23±0.47 ^mol/L, 28.47±8.39 nmol/L, VPA grubunda 2.56±1.92 nmol/L, 65.90±23.95 nmol/L, KBZ grubunda 1.96±0.92 ^mol/L, 48.11±9.73 nmol/L, DFH grubunda51 2.10±0.91 ıımol/L, 45.16±20.88 [imol/L, FB grubunda 1.90±1.17 jımol/L, 51.06±18.10 nmol/L ve kombine ilaç alan grupta ise 2.96±1.42 [imol/L, 68.96±26.80 ^mol/L, olarak bulundu. Nitrit ve nitrat düzeyleri, tedavi alan grupların hepsinde kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksekti (p<0.05). İlaç alan gruplar kendi aralarında karşılaştırıldığında kombine ilaç kullanan grup ile VPA grubunda hem nitrit hemde nitrat düzeyleri açısından anlamlı derecede farklılık mevcuttu (p<0.05). Bu sonuçlara göre farklı yollardan antikonvulzan etkisini gösteren antiepileptik ilaçların direkt veya dolaylı yoldan NO düzeyini artırdıkları ve artan NO'nun bu etkilerinin ortaya çıkmasında rol aldığını düşünmekteyiz. Anahtar Kelimeler: Nitrik oksiit, epileptik çocuk, antiepileptik ilaçlar