Sodyum valproat kullanan epilepsili çocuklarda protein C ve bazı doğal antikoagülanların aktivitesi

Abstract

ÖZET Amaç: Bu çalışmada amacımız valproat (VPA) kullanmakta olan epileptik çocuklarda tedavi sırasında protein C aktivite düşüklüğü ve tromboembolik olayların gelişip gelişmediğini incelemektir. Hastalar ve metot: Çalışmaya epilepsi nedeniyle en az 3 aydır VPA kullanmakta olan 25 erkek ve 15 kız hasta alındı. Kontrol grubuna ise protein C düzeyini değiştirecek hastalık veya ilaç kullanımı olmayan 28 erkek ve 12 kız çocuk dahil edildi. Her iki gruptan tam kan sayımı, ALT, AST, PT, aPTT, fibrinojen, protein C, protein S, AT için kan alındı. Çalışma grubunda bu teştlere ek olarak serum VPA seviyesi de bakıldı. VPA almakta olan çocukların tromboembolik olay açısından detaylı öyküleri öğrenildi. Çalışma grubunun sonuçları kontrol grubu ile karşılaştırıldı. Bulgular: Çalışma grubundaki çocukların protein C ve protein S aktivite değerleri kontrol grubundan anlamlı olarak düşük bulundu. VPA alan çocukların kendilerinde veya ebeveyninde tromboembolizm öyküsüne rastlanmadı. VPA almakta olan çocukların trombosit sayıları, ALT ve fibrinojen değerleri kontrol grubundaki 54çocukların değerlerinden anlamlı olarak düşük bulundu. VPA kullanım süresi ile trombosit sayısı arasında ters ilişki olduğu görüldü. Fibrinojen ile serum VPA seviyesi ve protein S aktivitesi arasında ters ilişki tespit edildi. VPA kullanan çocuklarda PT değerlerinde düşüklük ve aPTT değerlerinde uzama olduğu tespit edildi. Protein C aktivitesi ile korelasyon gösteren herhangi bir parametre saptanmadı. Tartışma: Bu çalışmada VPA kullanan çocuklardaki protein C ve protein S aktivitelerinin ilaç kullanmayan çocuklardan düşük olduğu görüldü. Çalışma grubundaki çocukların kendi ve aile öykülerinde tromboembolik olaya rastlanmaması, protein C aktivitesinde azalmaya yol açacak sepsis ve karaciğer fonksiyon bozukluğu gibi nedenlerin bulunmaması, bu çocuklardaki protein C aktivite düşüklüğünün VPA'ya bağlı olabileceğini düşündürdü. VPA'nın kullanım süresi ile doğru orantılı olarak trombosit sayısında düşmeye neden olduğu saptandı. VPA'nın ALT, PT ve fibrinojen değerlerinde de düşmeye; aPTT değerlerinde uzamaya yol açtığı tespit edildi; tüm değerler kendi normal sınırları içinde olup bu bulgu literatür ile uyumlu bulundu. VPA'nın yol açtığı protein C düşüklüğünün kazanılmış veya ailesel olup olmadığının kesin olarak söylenebilmesi için aile taramasını da içeren daha detaylı çalışmaların yapılması gerektiğini düşünmekteyiz. Sonuç: VPA kullanmakta olan çocuklar ilaç kullanım süresi ile ilişkili olarak trombositopeniye eğilim gösterebilirler. Ailesinde tromboembolik olaylara yatkınlığı olan çocuklarda VPA kullanımı protein C ve protein S aktivite düşüklüğüne yol açabileceğinden dikkatli olunması tavsiye edilir. 55

SUMMARY Purpose: Our purpose in this study was to evaluate the protein C activity among epileptic children treated with VPA and to learn if thromboembolic events occur either among these children or their parents and if so the prevalence. Patients and method: Twenty five boys and fifteen girls using VPA for at least 3 months were included to the study group. Control group consisted of 28 boys and 12 girls who did not have any infection and used no medication that could change protein C levels. Complete blood count, ALT, AST, PT, aPTT, fibrinogene, protein C, protein S, AT tests were studied in both groups. Additionally serum VPA levels were determined in the study group. Detailed history for thromboembolic events were taken from the children in study group. The results of the groups were compared with eacholher. Results: Protein C and protein S activity levels of the children in the study group were significantly lower than those of control group control group. Neither the children using VPA nor their parents had any thromboembolic events in history. Thrombocyte count, 56ALT and fibrinogene levels of the study group were significantly lower than those of the controls. A negative correlation was found between VPA usage time and thrombocyte count. There were negative correlations between fibrinogene and serum VPA levels and fibrinogene and protein S activity. Study group had lower PT and higher aPTT levels than the control group. No correlation was found between protein C and other parameters. Discussion: Protein C and protein S activities were found to be lower in children using VPA. Since other factors known to decrease protein C activity were eliminated initially, the decrease of protein C activity levels may be attributed to VPA. Wc determined positive correlation between thrombocytopenia and VPA usage time. VPA caused decrease in ALT, PT and fibrinogene levels and increase in aPTT levels; all within their normal limits. Our findings were in accordance with literature. In order to say that the decrease in protein C levels among children using VPA is acquired or hereditary, we suggest make more detailed studies including parents. Conclusion: The children using VPA may be prone to thrombocytopenia. This thrombocytopenia increases with the time of drug usage. We advice to be careful when ordering VPA to children who have familial tendency to thromboembolism, because VPA itself can cause decrease of protein C and protein S activity. 57