Yahudilik`te kurban fenomeni

Abstract

Bu tezin konusu yeryüzünde yaşayan ve yaşamış olan bütün dinlerde, bir şekilde var olankurban olgusunu Sami dinlerin en eskisi olarak kabul edilen Yahudilik'te fenomenolojik birbakış açısıyla ele almaktır.Yahudilikte kurban olgusu zaman içinde değişmiş ve gelişmiş bir olgu. Nitekim birlikteyaşadıkları halkların kültüründen aldıkları bazı ögeleri kendi dini motifleriyle süsleyerekdinlerine mal etmişlerdir. Kurban adına çok zengin olan bu din fenomenolojik olarak da çokyoğun anlamları bünyesinde taşır. Yahudiler bir kurban çeşidi olan sünneti almışlar ve Yahveile ahdin sembolü haline getirmişlerdir. Çeşitli dönemlerde başka tanrılar adına sunulan insankurbanın brahim peygamberin oğlu shak'ı kurban etme teşebbüsü ve Yahve'nin insan yerinekurban edilmek üzere bir koç göndermesiyle insan kurbanı ortadan kaldırılmaya çalışılmışolabilir.Kurban olgusu başlangıçta çok zengin değildir. Ancak, zamanla Yahudi hayatının neredeysetamamı kurban motifiyle süslenmiştir. Sunulan kurbanları Tanrı'nın tükettiğine inanılırdı.Tanrı adına kurulan bu zengin sofrada kurban olarak boğazlanan hayvanlar, bitkiler vebitkilerden elde edilen ürünler- ürünlerin ve yeni doğanların ilki tanrıya aittir- su, şarap,meyveler, değerli taşlar, ihtiyaca binaen kumaşlar ve hatta odun, hamur bile sunulurdu. ÇünküTanrı somut bir varlıktı. Bir süre sonra kurban tamamen ortadan kalkar, yerini ?dua?yabırakır. Yahudiler somut düşündükleri tanrılarına aynı şekilde yani somut yollarla ulaşmayaçalışırken, tanrı anlayışlarındaki değişim, Tanrı'nın insanlardan farklı olan dünyası onlara dasoyut düşünmeyi öğretmiştir. Soyut olan bir tanrının yiyeceğe de ihtiyacı olmazdı. Böylecekurban devri biter. Ancak bu devrin bitmesinde evrenin merkezi olarak kabul edilen mabedinyıkılışı etkilidir. Sonuçta bu mabet vasıtasıyla üç dünya ?yeraltı-yeryüzü-gökyüzü? arasındailetişim kuruluyordu; orası olmadan kurban sunmak anlamsız olacağından kurban sunumu,burası tekrar ele geçirilinceye kadar askıya alınmıştır.Anahtar kelimeler: Yahudilik, kurban, sunu, fenomen, arketip.

The subject of the present thesis is to describe and discuss the phenomenon of the sacrifice inJudaism, which is also seen in different forms in every local and universal religions, from thepoint of phenomenological perspective.The fact of sacrifice in Judaism is a phenomenon that was developed and verified. However, theJews borrowed some related elements from their neighbouring cultures, and they used in theirown religion and folklore with their own judaised motifs. Judaism that is very rich from the pointof sacrifice, has also different their phenomenological meanings. The Jews firstly acceptedcircumcision as a sacrifice and regarded it as a sign of agreement with God, Yahve. The Jewsconstructed a new tradition of offering of ram to Yahve by changing of human sacrifice followeduntil Abraham tried to sacrifice his son Isaac, as is mentioned in the Holy Bible.At the beginning, the fact of sacrifice among the Jews were not very common, but, later on, thisalmost occupied all daily life of the Jews. It is believed that the offered sacrifices were consumedby Yahve. Among the offerings to Yahve are, for instance, slaughtered animals, first fruits, firstborns, wine, water, some sacred stones, fabric, wood, etc. Because, they believed that the godwas abstract being. Some time later, offerings completely left its place to ?praying?. While theywere trying to understand and reach to Yahve, their understanding of God formed in their ownatmosphere changed their mind to see it abstractly. The abstract god could not need any food. Atthe same time, the temple of Solomon that was regarded as axis mundi, was destroyed. So, theperiod of sacrifice or offering was over.Because, a communication were being realised among ?underworld, world and sky? throughoutthis temple. Without this temple offerings were meaningless. It was postponed until the templewill be newly re-established.Key Words: Judaism, sacrifice, offering, phenomenology and archetype.