Sivas yöresi şapkalı mantarları üzerine bir araştırma

Abstract

ÖZET Bu çalışma, 1998-1999 yılları arasında Sivas yöresinde yapılmıştır. Araştırma sonucu 13 familya ve 34 genusa ait 70 makrofungus türü bulunmuştur. Bu makrofungu sların tamamı Eumycota divizyosuna dahil olup, subdivizyolara dağılımı ise şöyledir: Ascomycotina - 1 classis, 1 ordo, 2 familya, 3 genus ve 3 tür'dür. Basidiomycotina - 1 classis, 5 ordo, 11 familya, 31 genus ve 67 türdür. Ascomycotina subdivizyosunda Discomycetes sınıfına ait Pezizaceae ve Morchellaceae familyalarından, Peziza vesiculosa, Ptychoverpa bohemica ve Acetabula vulgaris bulunmuştur. Bu türler karbotrof olarak önceden ateş yakılmış yerlerde gelişmektedirler: Basidiomycotina subdivizyosundan olan makrofungusların özünü Tricholomataceae familyasının üyeleri teşkil etmektedir. Familyanın en geniş yayılışa sahip olan Marasmius genusudur ki, bu genusun üyeleri toprak üstü saprotroflardır. İğne yapraklı ağaçların dökülmüş iğne yapraklarında Marasmius bulliardii ve M. androsaceus, geniş yapraklı ağaçların dökülmüş yapraklarında ise Marasmius prasiosmus ve M. porreus kaydedilmiştir. Marasmius bulliardii haziran ayında ortaya çıkar ve gelişmesine vejetasyon devrinin sonuna kadar devam eder. Familyanın nadir genusları Laccaria ve Oudemansiella 'dır. Tür sayısına göre ikinci sırayı Agaricales ordosunun Coprinaceae familyası almaktadır. Agarikal mantarlar polimorfizim, paralelizm ve konvergens olaylarına sahiptirler. Araştırma yöremizde en az yayılış gösteren Hygrophoraceae, Pleurotaceae (Tricholomatales ordosu) ve Bolbitiaceae ( Agaricales ordosu ) familyaları üyeleridir ki bunlar l'er genus ve l'er türle temsil edilmektedir. Boletaceae familyası genusları olan Boletus, Leccinum, Suillus ve Xerocomus yüksek bitkilerle mikorhiz oluştururlar. Tricholomatales ve Agaricales ordolarının üyeleri olan Clytocybe, Coprinus, Panaeolus, Agrocybe, Stropharia genuslarının üyeleri koprotrofturlar. Hayvan gübrelerinde bulunan organik maddeleri arıtırlar. Bu mantarlar için böyle substrat tek besin kaynağıdır. Bu substratum, koprotrof mantarların doğadaki yayılmasını temin eder. înocybe, Clytocybe, Lepiota cinslerinin üyeleri tür terkibinin devamlılığı için hava koşullarına bağlı olmamaları ile ayrılırlar. Açık güneşli alanlarda koyu renkli sporlara sahip mantarlar bulunmuştur. Bu mantarların IVsporları genellikle kalın çeperli ve yağ damlalıdır. Gölgeli yerlerde ağaçların altında genellikle renksiz sporlara sahip olan mantarlar bulunmuştur ki bu mantarlar ince çeperli sporlara sahiptirler. Ortaya çıkarılmış türlerden 20'si (%28,6 ) ülkemiz mikobiyotası için yeni kayıttır {Boletus aurantiacus, Leccinum scabrum,Hygrophorus leucophaeus,Phyllotopsis nidulans,Coprinusella silvatica, Phaeomarasmius ferrugineus v.d. ). 20 tür yenilir (Boletus aurantiacus, Clytocybe ericetorum, Collybia acervata, Coprinusella silvatica, Marasmius scorodonius, Oudemonsiella radicata, Pholita spumosa v.b. ). Diğer türler yenilmez yada zehirlidir ( Clytocybe dealbata, C.tornata). Anahtar Kelimeler: Ascomycotina, Basidiomycotina, Eumycota, Makrofimgus, Karbotrof, Koprotrof, Saprotrof.

ABSTRACT This study was carried out between 1998 - 1999 in Sivas province. Through this study 70 macrofungi, from 13 familia and 34 genera, were identified in this province. The species, recorded, were from Eumycota division of Fungi kingdom, with subdivisions as follows : Ascomycotina - 1 class, 1 ordo, 2 familia, 3 genuses and 3 species. Basidiomycotina - 1 class, 5 ordo, 11 familia,31 genuses and 67 species. Also Peziza vesiculosa, Ptychoverpa bohemica and Ace tabula vulgaris from Pezizaceae and Morchellaceae familia of Discomycetes classs in Ascomycotina subdivision These species especially were found to be grown carbotrophically in places where there had been fire for cooking activities or in regions of small scale forest fires. The main members of Tricholomataceae family macrofungi belong to the Basidiomycotina subdivision. The Marasmius is the most ubiquitous genus of this family and they grow at the surface of the dirt saprotrophically. While the trees, having needle like leaves ( such as Pinus ), carry Marasmius bulliardii and M.androsaceus, the normal leaved trees carry Marasmius prasiosmus and M. porreus. Marasmius bulliardii appears to be grown in June and this continues until the end of vegetation. The occasional genuses are Laccaria and Oudemansiella. When the number of species are considered, in second place comes the Coprinaceae family in Agaricales. The members in Agaricales ordo shows the polimorphism, parelelism and convergenism. The less observed families were Hygrophoraceae, Pleurotaceae (Tricholomatales ordo ) and Bolbitiaceae ( Agaricales ordo ) each being represented by only one genus each with one species. The genuses Boletus, Leccinum, Suillus and Xerocomus of families were found to have a mycorrhizal relation with higher paints. The genuses Clytocybe, Coprinus, Panaeolus, Agrocybe, Stropharia of Tricholomatales and Agaricales ordo are coprotrophs. They grow by converting the organic componets of animal manure. For such mushrooms, this kind substratum is the only nutrient medium. This substratum helps the distribution of those coprotrophic mushroom throughout the nature. The members of Inocybe, Clytocybe, Lepiota genera are different from the rest by their growth of being independet of climatic conditions. Mushrooms with dark spores were vimostly candensed in open sunny planes. The spores of those mushrooms were generally, thich walled and contained lipid droplets. However, the mushrooms of shady regions ( i.e. the ones grown under a vejetational cover ) were found to have colorless spores with thin walls. 20 species (28,6 %) were recorded as the new ( Boletus aurantiacus, Leccinum scabrum, Hygrophorus leucophaeus, Phyllotopsis nidulans, Coprinusella silvatica, Phaeomarasmius ferrugineus a.al.) for the mycobiota of Turkey. Also while among those, 20 species {Boletus aurantiacus, Clytocybe ericetorum, Collybia acervata, Coprinusella silvatica, Marasmius scorodonius, Oudemansiella radicata, Pholita spumoso a.al.) were found to be edible, the rest were not edible or poisonous ( Clytocybe dealbata, C. t or nata ). Key words: Ascomycotina, B asidi omycotina, Macromycetes, Eumycota, Coprotroph, Carbotroph,Saprotroph.