24 saatlik uykusuzluğun duyusal kapılama üzerindeki etkilerinin p50 olay-ilişkili potansiyel ile değerlendirilmesi

Abstract

7- ÖZET Sinir sisteminde bilgi; farklı düzeylerde, karmaşık süreçlerden geçerek işlenir. Algılama, öğrenmenin önemli bir parçası ve insan davranışlarının önemli bir belirleyicisidir. Dış ve iç dünyadaki uyanların tümünün ayırt edilmeden algılanmaya çalışılması durumunda, uyanlara odaklanmak mümkün olmaz. Ancak, sınırlı olan beyin kapasitesi uyaranların sadece bir kısmının algılanmasına izin verir. Zihin, bir kargaşa olarak değerlendirilebilecek olan duyusal uyan bombardımanından çeşitli mekanizmalarla korunur. Duyusal kapılama, yavaş ilerleyen dikkat öncesi baskılayıcı bilgi işleme süreçlerinin bir yansımasıdır. Duyusal bilgilerin kapılanmadığı durumlarda, gereksiz bilgiler ayıklanamaz. Sağlıklı gönüllülerde uyku siklusu, uykusuzluk ve anksiyetenin P50 kapılamasına etki edebileceği belirtilmektedir. Akut stres durumlarında deneklerde duyusal kapılamada bozulma saptanmıştır. Uyku zihni koruyan ve düzenleyen mekanizmalardan biridir. Uykusuzluk, merkezi sinir sistemi fonksiyonlarım belirgin olarak etkiler. Uyanıklık sırasında bazı nöronların aşırı kullanımı, bunlarla sinir sistemi arasındaki dengeyi kolaylıkla bozabilir. Bu çalışmada, `Uykusuz bırakılma bir stres kaynağı olarak ele alındığında, algılamada, dikkat ve dikkat öncesi bilişsel süreçlerde seçicilik azalabilir mi?` sorusundan yola çıkılarak, 24 saatlik uykusuzluğun duyusal kapılama üzerine etkilerinin P50 OİP ile değerlendirerek araştırılması amaçlandı. Çalışma Ocak 2005-Mart 2005 tarihleri arasında İnönü Üniversitesi Nöroloji Kliniği Nörofizyoloji laboratuarında yapıldı. Çalışmaya; denek grubu olarak vardiya usulü çalışan 18 sağlıklı gönüllü sağlık personeli, kontrol grubu olarak 20 sağlıklı gönüllü alındı. Denek grubunda, önce 24 saatlik uykusuzluk sonrasında (bunun son 16 saatinde aktif olarak gece vardiyasında çalıştılar) ve daha sonraki günlerde 8 saatlik gece uykusu sonrasında P50 kayıtlaması yapıldı. Kontrol grubunda ise 8 saatlik gece uykusu sonrasında P50 kayıtlaması yapıldı. İki grup arasında 8 saatlik gece uykusu sonrası P50 dalgalan değerleri arasında fark yoktu. Denek grubunun 24 saatlik 28uykusuzluk sonrası kapılama oranının kontrol grubu değerlerine göre azaldığı saptandı. Bu azalma ilk P50 dalgası amplitüdündeki azalma ile ilişkili bulundu. Çalışmamız sonucunda sık aralıklarla 24 saatlik uykusuz kalan sağlıklı kişilerde, normal uyku sonrası düzelen, uykusuzluk sonrası duyusal kapılamada bozulma olduğunu saptadık. Benzer bulgu şizofrenik hastalar ve hasta yakınlarında da saptanmış ve kapılama bozuklukların önemli bir bileşeni olabileceği ileri sürülmüştür. 29

8- SUMMARY Within the nervous system, information is developed through complex processes at various levels. Perception is an important part of learning and is a major determinant of human behaviour. If an attempt is made towards the perception of all stimuli from the outer and the iner world without an effort for discrimination, the ability to focus on certain stimuli is lost. However, the already limited brain capacity will only enable the perception of only some of these stimuli. The mind is protected from the sensory stimuli bombardment, that is regarded as a controversy, by means of several mechanisms. Sensory gating is a reflection of the slowly proceeding preattention depressive information developing processes. At times when the sensory information is not gated, the unnecessary information can not be filtered out. In healthy volunteers, sleep cycle, sleep deprivation and anxiety have been reported to have an effect on P50 gating. At times of acute stress, disturbance of sensory gating have been observed in the subjects. Sleep is one of the several mechanisms that protects and regulates the mind. Sleep deprivation significantly affects the functions of the central nervous system. During awakeness, the overuse of some neurons can easily disturb the balance between these neurons and the nervous system. In this study, starting from the question `When sleep deprivation is regarded as a stressor, can selectivity in perception diminish in the attention and preattention cognitive process?`, we attempted to investigate the effects of 24 hours of sleep deprivation on sensory gating using P50 event-related potential. The study was performed in the Neurophysiology Laboratory of the Department of Neurology at inönü University between January 2005 and March 2005. For the study, the experimental group consisted of 18 healthy volunteers working in the health services, whereas the control group consisted of 20 healthy volunteers. In the experimental group, P50 recording was performed initially following 24 hours of sleep deprivation (as the volunteers were actively working in the night shift for the last 16 hours of this period) and later following 8 hours of a night's sleep in the coming days. 30In the control group, P50 recording was performed following 8 hours of a night's sleep. With regard to the P50 wave values following 8 hours of a night's sleep, there was no difference between the two groups. The gating ratio following 24 hours of sleep deprivation was found to be decreased in the experimental group, when compated to the control group. This decrease was found to be correlated with the decrease in the amplitude of the initial P50 wave. Upon completion of our study, we determined that in healthy volunteers who were freqeuntly subjected to 24 hours of sleep deprivation, there was a disturbance of sensory gating following sleep deprivation that was normalized following a normal night's sleep. Similar findings have been reported in patients with schyzophrenia and their relatives, therefore they have been proposed to be an important component of the gating disturbances. 31