Sarıyar baraj gölünde yaşayan balıklarda çevresel kirleticilerin etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Bu biyolojik izleme çalışmasında Sanyar Baraj Gölü'nde çevre kirliliğinin belirlenmesi amacıyla iki yıl süreyle baraj gölünün farklı lokasyonlardan toplanan, farklı beslenme alışkanlıklarına sahip sazan balığı (C. carpio), yaym balığı (S. glanis) ve çay balığı (C. tinca) örneklerinde karaciğer laktat debidrogenaz (LDH), alanin aminotransferaz (ALT), aspartat aminotransferaz (AST), alkalen fosfataz (ALP), asit fosfataz (ACP) enzimleri ve beyin dokusu örneklerinde asetilkolin esteraz (AChE) ve karboksil esteraz (CaE) enzimlerindeki değişimler araştırıldı. Çalışmada karaciğer ve beyin dokusu enzimlerinin aktivheleri mikroplaka okuyucu sistem kullanılarak belirlendi Elde edilen verilerle, farklı lokasyon ve sezonlar için karaciğer ve beyin dokusu enzimlerinin istatistiksel analizleri yapıldığında, enzim aktivitelerinin (Mann- Whitney U-test) önemli düzeyde farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Enzim aktivitelerindeki bu farklılıklar, mevsimsel değişimlere ve çalışma alam olarak seçilen baraj gölünün, tarımsal ve endüstriyel faaliyetlerden dolayı kirlenmiş olmasına bağlanmıştır. Baraj gölünde canlı yaşamım etkileyen subletal kirliliğin Sakarya Nehri'nden baraja karışan ağır metaL pliklorlu bifeniller (PCB) ve poliaromatik hidrokarboblar (PAH) ile, tarımda kullanılan ve yıkanma yoluyla baraj suyuna kansan organofosfat ve karbamat insektisitlerin sebep olduğu düşünülmektedir. Bu ekotoksikolojik çalışmada biyobelirteç olarak kullanılan enzimlerden karaciğer LDH, AST ve ALP enzimleriyle, beyin dokusu AChE enziminin çevresel değişimlerden daha fazla etkilendiği saptanmıştır. Bu nedenle bu tür ekotoksikolojik çalışmalarda belirtilen enzimlerin biyobelirteç olarak kullanımının daha uygun olduğu sonucuna varılmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Çevre kirliliği, balık, ekotoksikoloji, enzim, biyobjllfteç, biyolojik izleme. (C

The effects of environmental pollution on three commonly found fish species from different locations of Sanyar Dam lake were investigated during two years period. Carp (Cyprinus carpio), wels (Silurus glanis), and Capoeta tinea were the test organisms. These all fish species have different feeding habits. Hepatic lactate dehydrogenase (LDH), aspartate aminotransferase (AST), alanine aminotransferase (ALT), acid phosphatase (ACP), and alkaline phosphatase (ALP) activities were determined as pollution related stress biomarkers. Also brain acetylcholinesterase (AChE) and carboxylesterase (CaE) activities were assayed. Enzymatic activities were determined with a microplate reader system. Enzyme activities for hepatic and brain tissues showed statistically significant difference in fish from different locations and also in samples taken at different seasons. These differences of enzyme activities may attributed to seasonal changes when the pollution level of the lake by different kinds of pollutants such as poh/chlorinated biphenyls (PCBs), polyaromatic hydrocarbones (PAHs), heavy metals and pesticides (both organophosphorus and carbamate) show variability since the level of these chemicals considerably changes in Sakarya River, discharging into the lake, from season to season. Hepatic LDH, AST and ALP and brain AChE activities were found to be as the most affected ones with environmental changes. Therefore, we could suppose that these enzymes are suitable biomarkers for ecotoxicological investigations. ^....«-«**W4jr.. * I. KEYWORDS: Environmental pollution, fish, ecotoxicology, enzyme, biomarker, biomonhoring. /' 11 Ç. <5i - ? c> e if