Deniz suyu ve sedimentinde petrol kirliliği araştırmaları

Abstract

ÖZET Bu çalışmada deniz kirliliğinde büyük önemi olan petrol üzerinde araştırmalar yapılmıştır. Deniz ve canlılarında petrol kirliliğini tayin için değişik tip ham petrole ait standart eğriler çizilmiştir. Her bir ham petrol UVF' de fluoresans gösteren değişik oranda PAH içerir. Bu sebepten kirletici petrol tek bir ham petrole ait değildir. Farklı ham petroller arasında korelasyon denkleminin hesaplanması zorunludur. Bu husus açık denizler için önem taşımaktadır. Bu çalışmada Türkiye'nin ithal ettiği 7 ham petrole ait korelasyon denklemi hesaplanmış ve böylece hata ihtimali azaltılmıştır. Ham petrolün kaynağını, endojenik veya eksojenik mi olduğunu tespit için değişik metotlar kullanılır. En çok kullanılan metotlar isoprenoidlerin oranıdır. Bunlar C14-C20 arası hidrokarbon miktarı, Cn/Pr, Cıg/Ph ve Pr/Ph oranıdır. En yüksek değerler, Irak ham petrolünde C14-C20 arası hidrokarbonlarda, Suudi Arabistan ham petrolünde Cn/Pr ve Suudi Arabistan ve Rusya ham petrolünde Pr/Ph oranında bulunmuştur. Ham petrolün içersinde değişik fenol bileşikleri bulunur. Bu çalışmada denenen ham petrollerin içindeki fenol türevleri tek tek tespit edilmiş, fakat ham petroller arasında kesin bir ayırım yapılamamıştır. Ham petrol içinde ftalat esterleri incelenmiştir. Ftalat esterlerinden dioktil ftalata ve ayrıca ftalik asit ve anhidritine rastlanmıştır. Tespit edilen diğer ftalat esterleri; dietil ftalat, diisobutil ftalat, dibutil ftalat, dietil hekzil ftalat tır. Bu husus literatürde ilk kayıttır. Ayrıca teşhis edilen bu ftalat esterlerinin ham petroldeki miktarları da hesaplanmıştır. Bu çalışmada İstanbul Boğazından alınan sediment örneklerinde fenantren karboksilik aside rastlanmıştır. Bu ham petrol içinde mevcut değildir. Naftalen karboksilik asit ham petrol içinde yoktur, buna karşı sedimentte naftalen karboksilik asite rastlanmıştır. Bu fenantren karboksilik asit ve naftalen karboksilik asit olayı birbirine benzerdir. Burada metil naftalenin, naftalen karboksilik asite dönüşümündeki gibi metil fenantrenin, fenantren karboksilik asite dönüşümünün bakteriyel biotransformasyon sonucu olduğu düşünülmüştür. Bu çalışmada petrol kirliliğinin tayini için bir korelasyon denklemi, ham petrol içinde bulunan ftalat esterleri, fenolik bileşikler ve isoprenoidlerin oram ile sedimentte fenantren karboksilik asitin tespitleri bildirilmiştir. 11

ABSTRACT Investigation was carried out on petroleum as an important pollutants of seas. The standard curve for each crude oil of different origins is plotted to determine oil pollution in sea or marine organisms. Every crude oil contained varying amount of PAH that showed fluorescence in UVF spectrophotometer. Since the oil pollutants were not unique crude oil, the correlation must be calculated between the equations of different crude oils. This is important to determine oil pollution in open sea. In this work correlation equations were calculated for the crude oils of seven origins imported into Turkey thus the error was minimised. Various methods have been used to determine the origin of oil, whether endogenic or exogenic. The mostly employed methods are: isoprenoids were used for differentation of oil origin such as C14-C20 hydrocarbon amount, Cn/Pr, Cig/Ph and Pr/Ph ratios. It was found high C14-C20 hydrocarbon amount in Iraq petroleum. Cn/Pr ratio was high in Suudi Arabian oil, Pr/Ph value was found in Suudi Arabian and Russian oils. There are many phenolic compounds in crude oils. We found much phenolic compounds but none was specifially determined. Phthalate esters were also examined in crude oil. Di-octyl phthalate had been found in crude oil. In addition different phthalate esters such as dietil phthalate, diisobuthyl phthalate, dibuthyl phthalate and diethyl hexyl phthalate were determined in this work. Phenanthrene carboxylic acid was found in Bosphorus sediments. It was not determined in crude oil in which methyl phenanthrene existed. Naphthalene carboxylic acid was not determined in crude oil in which methyl naphthalene existed. The event of phenanthrene carboxylic acid and naphthalene carboxylic acid are alike. We found in this investigation that methyl phenanthrene was transformed into phenanthrene carboxylic acid by the effect of microorganismsin sediment. The biotransformation of methyl naphthalene into naphthalene carboxylic acid is cited in literature. Thus the transformation phenomenon occured in the latter seemed also valid in the former. In this work the findings of correlation equation to determine oil pollution, some phthalate esters, phenolic compounds and isoprenoid ratios in oil and phenanthrene carboxylic acid in sediment are first record in literature. 111