İzmit Körfezi sedimenter istifinin sismik stratigrafik yöntemlerle incelenmesi

Abstract

ÖZET İzmit Körfezi içerisinde İstanbul Üniversitesi 'ne bağlı R/V Arar gemisi tarafından alınan 34 adet sismik kesitin sismik stratigrafîk metodlar kullanılarak incelenmesi sonucunda yukardan aşağıya Ünite 1, Ünite 2, Ünite 3 ve Ünite 4 olmak üzere toplam dört adet çökel paketi belirlenmiştir. Bunlardan Ünite 1, Ünite 3 ve Ünite 4 paralel iç yansıma özelliğiyle düşük enerjili denizel bir ortamı, Ünite 2 ise kaotik veya oblik-sigmoidal iç yansıma şekillenmesiyle daha yüksek enerjili bir ortamı karakterize etmektedir. Bu ünitenin körfezin derin Batı ve Merkez havzaları çevresinde oblik-sigmoidal, göreceli daha sığ derinliklerde bulunduğu Hersek Deltası kuzeyinde, körfezin daraldığı kanalda ise kaotik içyansımasına sahip olması onun, bir akarsuya ait taraça ve delta çökellerini temsil ettiğini gösterir. Bu ünite Doğu Havza içerisinde alüviyal dolgu olarak izlenmiştir. Bu durumda Ünite 2 kıyısal-karasal bir ortamı işaret eder. Bu 4 ünite için sismik stratigrafîk metod kullanılarak yapılmış olan tanımlamaların test edilmesi için, Ergin ve Ediger (1995) tarafından yapılmış olan körfez sedimentl erinin litostratigrafık tanımlanmasından yararlanılarak hazırlanan körfez jeolojik kesiti kullanılmış ve stratigrafik dizilim ve ortam yorumu açısından benzerlikler belirlenmiştir. Bu ünitelerin birbirleriyle olan ilişkileri ve Ünite l'in altında Merkez Havza'da -79 m. derinliğe, Batı Havza'da ise -92 m. derinliğe kadar izlenen aşınım yüzeyinin varlığı göz önünde bulundurularak, Ünite l'in son buzul arası (Flandrian), Ünite 2'nin son buzul (Würm), Ünite 3 'ün eski buzul arası (Tyrrhenian) dönemlerinin ürünleri olduğu sonucuna varılmıştır. Ünite 4 ise, temel olarak yorumlanmıştır. Bu durumda son buzul döneminde İzmit Körfezi 'nde deniz suyu Merkez Havza içerisinde 79 m., Çınarcık Havzası'nın doğu ucu olan Batı Havza'da ise 92 m. alçalmıştır. Körfezde, bu derinliklerin üzerinde kalan bölgeler ise son buzul döneminde karasal alanlar haline gelmişlerdir. Ayrıca, Batı Havza'nın Marmara Denizi ile ilişkisinden dolayı son buzul döneminde Marmara Denizi sularının da 92 m. alçalmış olduğu sonucuna varmak mümkündür. Körfez çökel istifi tektonizmadan yoğun olarak etkilenmiştir.

ABSTRACT 34 seismic sections were collected on board R/V. Arar after the Earthquake on the 17th August 1999. After seismic stratigraphical interpretation, four seismic units are recognized from sea bottom to down; Units 1, 2, 3, and 4. Units 1, 3, and 4 are interpreted to deposit under the low energy marine environmental condition due to their internal parallel reflection pattern. On the other hand, Unit 2 refers more energical condution because its chaotic and oblic-sigmoidal internal reflection. The oblic-sigmoidal pattern reflections of this unit are interpreted as deltaic member of Unit 2, and chaotic ones, which are observed on the north of Hersek Delta, are corresponded with fluvial deposits. In the Eastern Basin, this unit is observed as basin sediments deposited under the coastal environmental condutions. Therefore, the Unit 2 is interpreted that it was deposited under terrestrial coditions. The comparision between seismic stratigraphic interpretation and sediment study of well data (Ediger and Ergin, 1995) of the gulf, shows litostrati graphical agreement. Existing an erosional surface underlying the Unit 1, which is observed until - 79 m. in the Central Basin and - 92 m. in the Western (Çınarcık) Basin, and stratigraphical relationship of the units imply that the Units 1 -3 were deposited during the last (Flandrian) transgression, the last ice (Wurm) age, and the older (Thyrrenian) transgression respectively. The Unit 4 is interpreted as basement. All these interpretations show that during the last sea level lowstand, the sea level was 79 m. lower in the Central Basin and 92 m. lower in the Western (Çınarcık) Basin than the present sea level. Also in this time the relatively higher areas in the gulf were evolved under the sub-areal codutions. The sea level depth of the Western (Çınarcık) Basin (- 92 m.) in the Wurm glacial period may also be acceptable as the sea level of the Sea of Marmara because the Western Basin of the gulf is also the estern edge of the Marmara Trough. The sediments of the Gulf of İzmit are affected strongly by tectonic events.