Karadeniz`de mevcut durum ile askeri, siyasi ve ekonomik oluşumların incelenmesi

Abstract

ÖZET Karadeniz dünya üzerindeki konumu ve kıyısında bulunan ülkelerin ekonomilerine olan büyük etkisi ile tüm bölge ülkeleri ve dolayısıyla Türkiye için önemini muhafaza etmektedir. Önceleri dünyanın iki kutup halinde olması ve bundan etkilenen bölge ülkelerinin birbirleri ile olan ilişkileri nedeniyle; Karadeniz'in maruz kaldığı sorunların çözümüne, barış ve istikrarın tesis ve idame edilmesine yönelik işbirliği alanları çok sınırlı kalmıştır. 1990'lı yılların başından itibaren SSCB'nin dağılması ve yeni dünya düzeni arayışları ile küreselleşme'den etkilenen bölge ülkeleri arasında askeri, ekonomik ve siyasi işbirliğinin güçlendirilmesi, ulusal, bölgesel ve uluslar arası düzeyde yürütülen çalışmaların birbirini tamamlayıcı bir düzeye kavuşturulması ve bunun için gerekli koordinasyonun sağlanmasına yönelik çalışmalar hız kazanmıştır. Karadeniz'in çevre sorunlarına yönelik uluslar arası kuruluşların yardımı ile başlanan Karadeniz Çevre Projesi (BSEP), barış ve istikrarın güçlendirilmesini hedefleyen ve askeri alanda bir ilke imza atan Karadeniz Deniz Görev Grubu (BLACKSEAFOR), Karadeniz'e kıyısı olan ülkeler arasında aşamalı olarak bir `serbest ticaret bölgesi` kurulması olarak başlayan ve Türkiye'nin önderliğinde bir ekonomik işbirliği anlaşmasına dönen ve Karadeniz Ülkeleri ile Balkanlar ve Kafkaslardaki bazı ülkelerinde katılımı ile genişleyen Karadeniz ekonomik İşbirliği anlaşması (KEÎA), Tarafların aralarındaki ilişkilerde, Helsinki Nihai Senedinin ve AGİT'in tüm prensiplerinin hakim olacağını benimsediklerini beyan etmeleri açısından özel bir anlam ifade eden Boğaz İçi Bildirisi son yıllarda bölgede meydana gelen faaliyetlerin ve oluşumların belli başlıları olarak göze çarpmaktadır. Deniz ve denizcilik gücüne yön veren deniz politikaları ile ilgilenen kişiler olarak Karadeniz bölgesindeki mevcut durum ile bu bölgede meydana gelen olaylara uzak kalmamamız gerekmektedir. Bu tezde Karadeniz'in genel olarak tanıtılmasına yönelik temel bilgiler ile bölge ülkelerinin siyasi, sosyal ve ekonomik yapıları ortaya konmaya çalışılmış, tüm bölge ülkelerini ortaklaşa ilgilendirdiği ve işbirliği ile koordineli çalışmalarını gerektirdiği değerlendirilen çevre sorunu ile son yıllarda gittikçe artan Pontusçuluk faaliyetleri mevcut sorunlar olarak mincelenmiştir. Ayrıca Karadeniz ülkeleri ile Karadeniz'in paylaşımına yönelik hukuki durumun değerlendirilmesi yapılmıştır. Karadeniz'de mevcut durumun ortaya konmasından sonra bölge ülkeleri ile işbirliği kapsamında ortay çıkan belli başlı çevre, ekonomik ve siyasi, askeri alanda imzalanan anlaşmalar ile bu anlaşmalar sonucu meydana gelen oluşumlar ve bu oluşumların etkilerinin neler olduğu incelenmiş ve müteakiben ortaya çıkan sonuçlara bağlı olarak öneriler geliştirilmiştir. iv

ABSTRACT Because of the location on the world and the big effects to the economies of the countries which have coasts around, Black Sea maintain it's significance for all the countries and at the same time for Turkey. In the previous times, during the Cold War, the relations between the the countries of the Black sea region was too weak to solve the problems and to cooperate for improving peace and enhance stability. After the detachment of the USSR in the beginning of the 1990's, the effects of the new international order and the globalization increased the integration processes and coordination activities between the states of the Black Sea region in economical, political and military areas The Black Sea Environment Project (BSEP), which is commenced with the support of the international organizations, towards the protection of the environment, Black Sea Naval Co operation Task Group (BLACKSEAFOR) aiming to enhance regional stability and friendship and to improve interoperability among the Participant countries, Black Sea Economic Cooperation (BSEC) which is originated as a free trade zone but turned to a regional economic cooperation by the initiative and leadershipnes of the Turkey and expand with the participation of a few states of the Balkans and Caucasian, `The Bosphorus Statement` which has a special meaning for confirming their adherence to the principles of the Helsinki Final Act, the Paris Charter for a New Europe as well as the generally recognized principles and rules of international law are some of the significant events and organizations which is occurred in the region As being interested with the maritime Policy which directs the sea power, we don't have to be apathetic about the present situation and events in the Karadeniz region. In this thesis; basic information about Black sea and political, social and economical structures of the States of the Black Sea region are given. In the following parts, the pollution of the environment and pontus activities which is increased nowadays are examined as the present problems. In addition existing maritime areas reviewed. After the present situation in the Black Sea`the agreements signed with the states of the region in the political, economical and military areas and the organizations borned as the conclusion of these agreements are defined, the effects of these organizations evaluated.