2. Türkiye Büyük Millet Meclisi`nin yapısal-işlevsel analizi

Abstract

ÖZET `II.TBMM'nin (1923-1927) Yapısal-İşlevsel Analizi` başlıklı bu tez, üç ana eksen üzerine kurulu olarak çalışılmıştır. Bunlardan ilki, Meclis'in oluşumunu belirleyen dinamiklerle, seçim sürecinin mümkün olabildiği ölçüde mikro düzeydeki anlatışıdır. İkinci eksen, II.TBMM'nin toplantı dönemleri itibariyle mebus sayısındaki hareketliliği ile sözkonusu mebusların sosyo-ekonomik tabanının belirlenmesi çabası üzerine kuruludur. Meclis, son olarak toplumsal-siyasal alanın mümkün olabilen her kesiti açısından oluşturduğu etkinlikleri ile serimlenmiştir. Bu üç eksen etrafında elde edilen bulgular kısaca şöyle özetlenebilir: Öncelikle, II.TBMM'nin oluşumuna yol veren asal dinamiğin, I.TBMM'nin kozmopolit yapısına dayalı keskin gruplaşmalarıyla siyasal karar alma sürecinin tıkanması olduğunu söylemek mümkündür. Bu durum yeni ve homojen bir Meclis'in kurulmasını adeta zorlamıştır. Seçim sürecinin Mustafa Kemal'in liderliğindeki Birinci Grup'un belirleyiciliği al tında geçtiği net olarak görülebilmektedir. Grub'un ülkedeki tek yaygın örgüt olması, Meclis içindeki iktidar konumu ve bu iktidar avantajı ile oluşturduğu seçim öncesi düzenlemelerle, karşısında mücadele edecek programlı ve örgütlü grupların bulunmayışı seçim zaferinin kaçınılmaz olarak Birinci Grup lehinde sonuçlanmasında etkili olmuştur. Meclis'in yapı sal analizi kapsamında elde edilen bulgular, yüksek öğrenimli asker-sivil bürokrat katmanının Meclis'teki ağırlıklı konumunun göstergesi olmuştur. Meclis'in bu seçkinci niteliği bütünüyle yerel düzlemden kopuk bir seçkincilik olmayıp, II.Meclis mebuslarının %60'ın üzerinde bölge köklü oldukları saptanmıştır. Meclis'in işlevsel analiz sonuçlarından, II.TBMM'ndeki etkinliklerin temel bir felsefi bakıştan; modernleşmeden kaynak aldığı görülmektedir. Söz konusu modernleşme kavramı salt dinsel -geleneksel yapıdan ayrılış değil, merkezileşme yönsemesi olarak kullanıldığı ölçüde bu Meclis'in etkinliğinin doğru biçimde ortaya konulacağı düşünülmektedir. II.Meclis'in pek çok alt ilgi evreninde etkinliği bulunmakla birlikte, total olarak Meclis'e bakıldığında gözlemlenen bu Meclis'in devraldığı mira sın çok başlı, parçalı, atomize iktidarlı ve ikili yapılanmasının yerini bir merkezli siyasal ve toplumsal düzene dönüştürme çabasında olduğunu göstermektedir. Bu Meclis'in modern- merkezi devletin kurulduğu bir siyasi organ olarak tanımlanması olanaklıdır. XI

ABSTRACT Present thesis which its title is `Analysis of Structural-Functional of II.TBMM (Turkish Grand National Assembly)` has been prepared on three main axis. First one is the dynamics which determined the formation of the Assembly and the expression of this process as in micro level. The second axis is base on the movements in the number of Members of Parliament as regards of meeting periods of II Turkish Grand National Assembly and studies of determination of the said Member of Parliament's social- economic base. Parliament has been examined as the activities which formatted according to the all possible social levels of the social-political field. The findings which obtained are summarised as; the main dynamic which gave a direction to the establishment of II Turkish Grand National Assembly and therefore it can be said that this is the suffocating of the process of to take decision with the severe groups based on the cosmopolitan structure of I Turkish Grand National Assembly. This situation presented difficulties for the establishment of homogeneous Parliament instead of the old one. It can be seen very clearly that the election process lasted under the supervision of First Group which under the leadership of Mustapha Kemal. The said group was the only widespread organization in country and it was an effective position in the Parliament and the pre-election ordinances which were organized with the advantage of ruling party, there has been no other organizations and groups which could be make a resistance against the said group, thus all these factors played an important role in order to gain election victory for the First Group. According to the information which obtained in the Parliament's structural analysis, the well educated military-civil officials class became the mirror of the Parliament. This distinguished quality was not totally outside of the local community, but 60 % of the Members of the Parliament were from the regional origin. It can be seen that the activities of II Turkish Grand National Assembly were coming from the main philosophical invention and modernism. The said modernism concept, it can not be separated from the regional-traditional structure and it can be appraised as centralized inclination, thus the activity of the Assembly can be exposed correctly with this method. This inheritance of the Assembly has been replaced with the one centralized political and social structure from the atomised and separated ruling party. The said Assembly can be defined as a political organ which modern-central state has been established. XII