Türkiye ve Yunanistan devletleri arasında mübadele meselesi ve kamuoyu (1918-1930)

Abstract

XII ÖZET Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'da sahip olduğu topraklan kaybetmesi ile Osmanlı topraklarına başlayan göç dalgası 19.yüzyıl boyunca devam etmiş ve bu göç 20.yûzyılın başında girilen Balkan Savaşları sonucunda büyük felâket halini almıştır. LDfinya Savaşı yenilgisinin ardından Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanması üzerine de yüzyıllardır birarada barış içinde yaşayan ancak savaş sırasında düşmanla işbirliğine giren Türkiye'deki Rumların önemli bir miktarı Yunan ordusunun peşine takılarak ülkeyi terketmişlerdir. Bu şekilde 1 milyona yakın Rum'un Yunanistan'a göçü Yunanistan'da önemli siyasi ve ekonomik sorunlar yaratırken, aynı zamanda oradaki Türkler üzerinde baskının artmasına neden olmuştur. Yunanistan'da bulunan yarım milyona yakm Türk'e yapılan bu baskı ve Türkiye'de halen bulunan Rum'ların da Yunanistan'a gitme arzusu her iki toplumun değişimi düşüncesini doğurmuştur. Halkların karşılıklı değişimi Lozan Barış Konferansı'nda ele alınmış ve sorun imzalanan 30 Ocak 1923 tarihli sözleşme ile siyasi ve hukuki boyutu açısından çözülmüştü. İstanbul sınırlan içindeki Rumlar ile Yunanistan'da Batı Trakya'da yaşayan Türklerin mübadele dışı bırakıldığı bu sözleşmenin imzalanmasından kısa bir süre sonra Türkiye Hükümeti ülkeye gelecek yarım milyona yakm vatandaşının ülkeye nakli, iskan edilmeleri ve iş güç sahibi yapılmaları gibi konularda yapılacak işleri düzenlemek üzere önce bir Mübadele, İmar ve İskan Bakanlığı kurulması, hazırlıkların bir düzen içinde yapılabilmesi için kanım ve kararnameler çıkarılması gibi ön hazırlıkları yapıp, Türkiye Kızılay Cemiyeti ile işbirliğine giderek gelen muhacirlerin sağlık kontrollerinin yapılmasını, beslenme, barınma, ve yerleşmelerinin aksamadan yürütülmesini sağlamıştır. Bu muhacirlerin Rum'ların terk ettiği evlere yerleştirilmesi, kendilerine toprak, ziraat araç-gereci verilmesiXIII suretiyle müstahsil hale getirilmesi işini mümkün olduğu kadar bir düzen içinde yürütmeye çalışmıştır. Türkiye'deki Rum'ların mübadelesi sırasında İstanbul Rum'ları (itabü) konusunda çıkan problemler ise 1926 ve 1930 yıllarında Yunanistan ile imzalanan anlaşmalarla çözüme kavuşturulmuştur.

XIV ABSTRACT When the Ottoman Empire started loosing the land in Europe, a strong wave of migrations started spreading towards the Ottoman Empire. These migrations continued throughout the 19th Century, and went on till the beginning of the 20th Century. These migrations became disastrous by the end of the two Balkan Wars. After loosing the 1st World War, Turkey was invaded by foreign forces, and mis caused the Independence War with invaders. During the war, Greeks, who had been Irving in this country for many centuries with Turks peacefully, cooperated with the foreign forces. This created a big friction between Turks and Greeks. After Turkey's victory at the end of this war, about 1 million Greeks left Turkey, following the Greek army. This big migration caused economical and political problems for the Greek Government At the same time, about half a million Turks, living in Greece, were pressurised by the Greek Government, to leave their country, to make a settlement for emigrates coming from Turkey. The Greeks who remained in Turkey also wanted to emigrate to Greece. The rights of the people concerned and the mutual exchange were discussed during the Lausanne Peace Conference and finally the convention was signed on the 30th of January 1923. This seemed to solve the problem from the political and juridical point of view. In this convention the Greeks living in the Center of Istanbul and the Turks living in Greece in Western Thracia were left out from this exchange. The Turkish Government appointed a minister to carry out the preliminary preparation and at the same time prepared the laws and the regulations. Cooperation was undertaken with the Turkish Red Crescent organisation to find a solution to the feeding and health problems of all the immigrants coming fromXV Greece. Later these immigrants were settled in the houses abandoned by the Greeks who had left Turkey. They were given land, agricultural tools and equipment. At the time of the exchange the Greeks living in central Istanbul created a big problem. The problem was with those Greeks willing to stay in Turkey, who moved to Central Istanbul after 1918, and this problem went on till 1930.