Diyabeti olmayan periton diyaliz hastalarında Vitamin D düzeyi, İnsülin direnci ve vücut yağ dağılımı arasındaki ilişki

Abstract

Amaç: D vitamini eksikliği ve insülin direnci arasındaki ilişki son yılların dikkat çeken bir konusu olmuştur. Akut ve kronik intravenöz 1,25 dihidroksikolekalsiferol tedavisinin diyaliz hastalarında insülin direncini düzelttiği bildirilmiştir. Maalesef bu zamana kadar diyaliz hastalarında D vitaminin etkileri hakkında yapılan çalışmalarda sadece aktif 1,25-(OH)2D3 ürünleri kullanılmıştır. Bu çalışmanın amacı, periton diyalizi yapılan diyabeti olmayan hastalarda serum 25(OH)D3 düzeyleri ile insülin direnci arasındaki ilişkiyi değerlendirmektir. Gereç ve yöntem: 58 diyabetik olmayan periton diyalizi hastası ile yaş, cinsiyet ve vücut kitle indeksleri uyumlu 25 sağlıklı kontrol grubunda prospektif gözlemsel kohort çalışması yapıldı. İnsülin direnci açlık insülin ve açlık glikoz değerleri kullanılarak Homeostasis Model assesment model (HOMA-IR) formulü ile hesaplandı. 25(OH)D3 düzeyinin 15 ng/ml veya altında olması D vitamini eksikliği olarak tanımlandı.Bulgular: 58 periton diyalizi hastanın 28'i erkek, 30'u kadındı (sırasıyla %48,3 ve %51,7). Kontrol grubu 25 sağlıklı gönüllüden oluşuyordu, bunların 16'sı erkek, 9'u kadındı (sırasıyla %64 ve %36). Periton diyalizi hastalarının ortalama HOMA-IR indeksi kontrol grubuna göre daha yüksekti. Hastaların HOMA-IR indeksi 3,6±3,96 kontrol grubunun HOMA-IR indeksi 1,7±1,9 idi (p<0.05). Periton diyalizi hastalarının D vitamini düzeyi kontrol grubuna daha düşüktü. Hastaların D vitamini düzeyi 20,6±18,6 ng/mL, kontrol grubunun ise 27,5±9,3 ng/mL idi (p0.05). 28 periton diyaliz hastasında (%48,3) D vitamini eksikliği vardı (ortalama 25(OH)D3 düzeyleri 7,2±3,1 ng/mL ). 30 hastada (%51,7) D vitamini düzeyi 15ng/ml'nin üzerindeydi (ortalama 33,2±18,3 ng/mL). D vitamini eksikliği olan periton diyalizi hastalarında ortalama HOMA-IR değeri, D vitamini düzeyi 15ng/ml'nin üzerinde olan hastalara göre önemli oranda daha yüksekti. D vitamini eksikliği olan hastalarda ortalama HOMA-IR indeksi 5,2±4,7 D vitamini 15ng/ml'nin üzerinde olan hastalarda HOMA-IR indeksi ise 2,1±2,3 idi (p0.05). D vitamini eksikliği olan 28 hastanın 25'i (% 89,2) ve D vitamini düzeyi 15ng/ml'nin üzerinde olan 30 hastanın 22'si (%73,3) PTH kontrolü için aktif D vitamini ürünleri almaktaydı (p>0.05). Her iki periton diyalizi hasta grupları arasında ortalama periton diyalizi süresi, yaş, cinsiyet, PTH, kalsiyum, fosfor düzeyi, vücut kitle indeksi ve vücut yağ yüzdesi bakımından önemli bir fark yoktu. Periton diyalizi hastalarında38HOMA-IR indeksi ile D vitamini düzeyi arasında ters orantı vardı (r:-0,420, p0,05). Çoklu regresyon analizinde, periton diyaliz hastalarında HOMA-IR indeksinin bağımsız belirleyicileri 25(OH)D3 düzeyi, diyaliz süresi ve vücut yağ yüzdesiydi. Sonuç: Bulgularımız periton diyaliz hastalarında insülin direnci ile 25(OH)D3 düzeyi arasında negatif bir ilişki olduğunu göstermektedir. D vitamini eksikliği olan periton diyaliz hastaları PTH kontrolü için aktif D vitamini alıyor olsalar bile insülin direnci açısından yüksek risklidirler. Periton diyaliz hastalarında insülin direnci ve D vitamini arasındaki ilişkiyi açıklayacak kolekalsiferol ve ergokalsiferol replasmanının insülin direnci üzerine etkilerini değerlendiren daha başka çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Anahtar kelimeler: Diyaliz, insülin direnci, vitamin D, 25(OH)D3

Aim: An association between hypovitaminosis D and insulin resistance have been highlighted. It was reported that acute and chronic intravenous 1,25-Dihydroxycholecalciferol therapy corrects insulin resistance in dialysis patients. Unfortunately, to date, Vitamin D intervention trials in patients on dialysis have used only active 1,25(OH)2D3 compounds. The aim of this study was to evaluate relationship between serum 25 (OH) D levels and insulin resistance in non diabetic patients on peritoneal dialysis (PD). Material methods: A prospective observational cohort study was performed in 58 nondiabetic patients on PD and age, gender and body mass index matched 25 healthy controls. Insulin resistance was evaluated by the homeostasis model assessment method (HOMA-IR) using fasting glucose and insulin levels. Vitamin D deficiency was defined if 25(OH)D3 levels are equal to or less to 15 ng/ml. Results: Fifty eight patients on peritoneal dialysis (28 male/30 female), 25 controls (16 male/9 female) were included into the study. Mean HOMA-IR index in patients on PD (3,6±3,96) was higher than those of controls (1,7±1,9) (p0.05). The mean 25 (OH)D was found to be lower in PD patients (20,6±18,6 ng/mL) than those of controls (27,5±9,3 ng/mL) (p0.05). Twenty eight (48,3%) PD patients had vitamin D deficiency (mean 25(OH)D: 7,2±3,1 ng/mL). In 30 (51,7%) PD patients 25 (OH)D levels were over 15 ng/mL (mean 33,2±18,3 ng/mL). In PD patients with vitamin D deficiency mean HOMA-IR index (5,2±4,7) was significantly higher than those of PD patients whose 25 (OH)D levels were over 15 ng/mL (2,1±2,3) (p0.05). Twenty five (89,2%) %89,2) of PD patients with vitamin D deficiency, and 22(73,3%) PD patients whose 25 (OH)D levels were over 15 ng/mL have been receiving active vitamin D compounts for PTH control (p0.05). There was no significant difference between two PD groups according to mean duration of PD, age, gender, parathormon, serum calcium, phosphore, percentage of fat, and body mass index. There was a negative correlation between HOMA-IR index and 25 (OH)D levels in PD patients (r:-0,420, p0,05). In multiple regression analyses, the independent predictors of HOMA-IR index were 25(OH)D3 levels, duration of dialysis and percentage of fat in PD patients.Conclusion: Our findings show a negative correlation of 25(OH)D levels with insulin resistance in PD patients. PD patients with hypovitaminosis D are at higher risk40of insulin resistance even they are on active vitamin D treatment for PTH control. Further studies are required to explore the relation between vitamin D deficiency and insulin resistance and evaluate effects of cholecalciferol or ergocalsiferol replacement to insülin resistance in PD patients. Key words: Dialysis, insulin resistance, vitamin D, 25(OH)D3