Asker, kumandan, devlet adamı ve siyasetçi İsmet İnönü

Abstract

ÖZET Büyük devlet adamı, politikacı, Garp Cephesinin galip komutanı, Lozan kahramanı, demokrasiyi yeni Türkiye'ye getiren, Türkiyemizin ulu önderi, kurucusu Mustafa Kem al Atatürk'ün silah ve kader arkadaşı İsmet İnönü, yani Mustafa İsmet 24.09. 1884'de İzmir sorgu hakim Reşit bey ile ev hanımı Cevahir hanımın oğlu olarak doğmuştur. Ailenin beş çocuğundan biridir. Babasının devlet memuru olması, onun öğrenim okullarını da farklı yerlerde bitirmesine neden olmuştur. 1903 senesinde teğmen rütbesiyle askeri yaşamı başlamıştır. 1906'da kurmay subay olarak görevini sürdürmüştür. 1907'de Mustafa Kemal'le tanışmıştır. Yüzbaşı olunca Yemen'e gönderilmiştir. Daha sonra Balkan savaşları patlayınca İstanbul'da Genelkurmay'da görev almıştır. 1915'de 2. Ordu Kurmay başkanı olarak Mustafa Kemal'le çalışmıştır. 1916'da Mevhibe hanımla evlenmiştir. Bu evlilik ona iki erkek bir kız evladı kazandırmıştır. Daha sonra 4. Kolordu komutanı olarak Kafkas ve 20. Kolordu komutanı olarak Filistin ve Suriye cephelerinde bulunmuştur. 16 Mart 1920'de İstanbul'un işgali üzerine, 9 Nisan'da Ankara'ya yönelmiştir. I.TBMM'de Edirne milletvekili olarak görev almış ve Genel Kurmay Başkanlığı görevini de yürütmüştür. 6 Haziran 1920'de İstanbul hükümetince hakkında idam fermanı çıkarılmıştır. 10 Ocak 1921'de kurtuluş savaşımızın ilk askeri başarısı olan I. İnönü zaferini kazandı. Ve general rütbesine terfi ettirildi. Bu zaferi D. İnönü Savaşı izledi. Ve Mustafa Kemal'den tarihe geçen ünlü telgrafını aldı.30 Ağustos 1922'deki Büyük zaferden sonra Mudanya ateşkes antlaşmasını imzalayarak diplomasi alanına adım attı daha sonra bunu Türkiye'yi tüm dünyaya tanıttıran Lozan (24 Temmuz 1923) antlaşması izledi, İsmet Paşa Lozan'da adeta `Kurtlar sofrası`nda mücadele etti. Ve bu mücadeleyi de zaferle sonuçlandırdı. 29 Ekim 1923'de Cumhuriyetin ilânı ve Mustafa Kemal'in Cumhurbaşkanı seçilmesiyle Türkiye'nin ilk başbakanı oldu. 1934'de yine Mustafa Kemal tarafından kendisine İnönü soyadı verildi. Başbakanlık görevini 25 Ekim 1937'ye kadar sürdürdü. Ulu önder'in ölümü üzerine 11 Kasım 1938'de T.B.M.M tarafından Türkiyemizin 2. Cumhurbaşkanı oldu. Dünyayı 2. kez yangın yerine çeviren 2. dünya savaşına ülkesini izlediği akılcı politika ile Türkiyemizi savaş dışında tutmayı başardı. 1945'den itibaren ülkemizin çok partili demokrasiye geçmesini kararlılıkla sağladı. 1950'de seçimleri kaybedince iktidarı DP'ye bıraktı. 1950-1960 döneminde Malatya milletvekili ve Ana muhalefet partisi Genel Başkanı olarak siyaset yaşamını sürdürdü. 1961-1965 yıllan arasmda kısa sürelerle Başbakanlık görevinde bulundu. 20 Kasım 1972'de CHP Genel Başkanlığı ve milletvekilliğinden ayrılarak 1961 Anayasası gereği Cumhuriyet Senatosunun doğal üyesi oldu. 25 Aralık 1973'de hayata gözlerini yumdu. Bakanlar Kurulu kararıyla Ulu önder'in yattığı anıtkabrin karşısındaki ebedi istirahatgahında toprağa verildi. Aykut ORAL

SUMMARY ismet İnönü, original Mustafa ismet, was a prominent statesman, a remarkable politician, the hero of Lozan Treaty, a distinguished renovator of democracy m Turkeyand of cource Atatürk is a man of history. He was born on 24 th of September in 1 884. Being one of the five children in the family, he is the son of reşit Bey, a caroner, and Cevahir Hanım, a housewife. Owing to his father's proffessionel status, Mustafa Ismet had to get his education periodacally at diverse territories of the country. His military course of life started in 1903 as a lieutenant and proceeded as a staff- officer (1906). He met Atatürk in 1907.He was sent to Yemen when he became a majör. Later balkan Battlev started; he was charged in General with Mustafa Kemal as the Chief of the General Staff of the 2 nd. Army in 1915. inönü got married to Mevhibe Hanım in 1916. Through this marriage he became the father of two sons and one daughter. In course of time hetook place in the fronts of kafkas as the 4 th.Army-Corps commander and in palestine and Syria, as the 20 th.Army-Corps Commander. Upon the occoupation of Istanbul on March 16, 1920, he went iio Ankara. He was assigned onM.P from Edirne at the Grand National Assemblythe First. On June 6, 1920 Ismet was given death command by Istanbul Government. After winning the First İnönü Victory, which is also the first military success of Independence war, Ismet İnönü was promoted to general rank. When the second inönü Battle followed the first victory, inönü received the famous telegram of historical value from Mustafa Kemal. He stepped into diplomacy area by signing Mudanya Cease-fire Treaty after the great August 30, 1922 Victory. Then came Lozan Treaty, July 24,1923 which made with İnönü proving his fire intelligence at a feast of the vicious wolves. He became the first prime-Minister of the Republic when the Repubblic, Mustafa Kemal Atatürk (October 29, 1923). İnönü stayed with his post until October 25, 1937. Ismet was given the surname `inönü` by Atatürk in 1934. Upon the death of our saviour and great leader Atatürk, inönü was elected as the Second President of the Republic on Nowember 11, 1938. inönü achieved keeping our country out of the world to five, only by pursuing his sensible politics. Since 1945 he had enforced multi-party democracy for the Turkish göverment in stable way.Around 1950 and 1960, inönü prolonged his political life as a Deputy from Malatya and also as the general President of the oppossition party, and during this ten- year period, he took the Presidency of the Republic in short intervals. He left hispost on November 25, 1972 and became a natural member of The Republican Senato under the Constitutioal terms of 1 961. inönü passed away to eternity on December 25,1973. His burial place was attained by the agrement of the Ministry Council across Anıtkabir where our great leader rests in peace. Aykut ORAL