Cumhuriyet Dönemi halkevi dergiciliğine bir örnek: 19 Mayıs dergisi

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti' nin kurulmasının ardından, toplumun yeni devlet biçimine, ileri ve modern yaşama kavuşturulması için sadece yetişme çağındaki çocuklara eğitim verilmesi yeterli değildi. Bu amaçla, Atatürk'ün Devrimleri doğrultusunda halkı eğitecek kuruluşlara gereksinim vardı. Bu konudaki eksiklik, Halkevleri kurularak giderilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde incelenen Halkevleri; 10-18 Mayıs 1931 tarihinde Cumhuriyet Halk Partisi' nin 3. Büyük Kongresi' nde alman karara dayanılarak kurulmuştur. Bu karardan sonra, 19 Şubat 1932 tarihinde ilk ondört Halkevi açılmıştır. Halkevlerinin sayısı, kapanış tarihleri olan 1951 yılma kadar 478 'e ulaşmıştır. Halkevleri çalışmalarım dokuz şube aracılığı ile yürütmüştür. Bu şubeler; Dil, Tarih, Edebiyat Şubesi, Güzel Sanatlar Şubesi, Spor Şubesi, Sosyal Yardım Şubesi, Halk Dershaneleri ve Kurslar Şubesi, Kütüphane ve Yayın Şubesi, Köycülük Şubesi, Müze ve Sergi Şubeleriydi. Giriş bölümünde genel olarak Halkevleri' nin öncesi, kuruluşu, şube çalışmaları ve kapatılışı ele alınmıştır. Birinci bölümü oluşturan Samsun Halkevi; 19 Şubat 1932 yılında ilk açılan ondört Halkevinden bir tanesidir. Samsun Halkevi açıldığı tarihte dokuz şubesini de oluşturmuş bulunmaktaydı. Çalışma süresi boyunca topluma çok büyük katkılar sağlamış, örnek Halkevlerinden biri olmuştur. Okuma-yazma, yabancı dil kursları açılması, halkı eğitici konferansların verilmesi, yoksul ve kimsesizlere yardımlar yapılması, köylerde yaşayan yurttaşların eğitilmesi, Samsun ve çevresinin tarihi değerlerinin toplanarak Samsun müzesinin geliştirilmesi, eğitici, eğlendirici, kaynaştırıcı konferans ve toplantıların düzenlenmesi çalışmaları arasında sayılabilir. Bu bölümde Samsun Halkevi' nin kuruluşu, şube çalışmaları ve Halkevi çalışmalarının 19 Mayıs Dergisi'ne yansımaları yer almıştır. Samsun Halkevinin kuruluşundaki ilk üye isimlerine ulaşılamamış, ancak 19 Mayıs Dergisi' nin yay m hayatına başlamasından sonra 1936 yılında yapılan seçim sonuçlan dergide yer almıştır. Tespit edilen en erken şubelerin üyelerine ait isimler çalışmada verilmiştir.Samsun Halkevinin Dil, Tarih, Edebiyat Şubesi yayını olan 19 Mayıs Dergisi, çalışmanın ikinci bölümünde incelenmiştir. 19 Mayıs Dergisi' nin ilk sayısı 1 Kasım 1935 tarihinde yayımlanmaya başlanılmış ve Nisan-1950 tarihinde 114.sayısı yayımlanarak yayın yaşamı son bulmuştur. Yayın hayatı boyunca eğitici, öğretici ve eğlendirici katkıları olmuştur. Derginin yayımlandığı süreç H.Dünya Savaşı öncesi ve sonrasını kapsamıştır. Bu bağlamda savaşa girmiş veya Türkiye Cumhuriyeti gibi girmemiş olsun tüm dünya ülkelerini derinden etkileyen ekonomik zorluklara karşın, derginin yayın hayatı aksatılmamıştır. Zaman zaman üç ayda veya iki ayda bir yayımlanmasına rağmen dergi aralıksız çıkarılmıştır. Dergi; Cumhuriyetin ve Atatürk devrimlerinin anlaşılması ve topluma benimsetilmesinde, Halkevinin üstlenmiş olduğu görevi vatandaşlara iletmede çok etkin bir araç olmuştur. Dergide yayımlanmış yazıları konularına göre ayırıp, genel olarak nelerin işlenmiş olduğu ikinci bölümde verilmiştir. Ayrıca çalışmanın eki olarak 19 Mayıs Dergisi'nde yer alan nutuklar ve sözler dizini, konferanslar dizini, şiirler dizini, Samsun Halkevi yayınlan dizini, dergide yayımlanan fotoğraflar dizini ve derginin sayı dizini verilmiştir.

After the foundation of Turkish Republic, in order for encountering advanced and modern life within the new government type of the community, it was not sufficient to educate the children at growing period. For this purpose, it was needed to have foundations which could educate the people in Atatürk' s directions. The deficiency in this subject has been over come by establishing the Halkevleri. Halkevleri which have been investigated in the first section of the study; have been established by the decision taken at the Grand Congress of Cumhuriyet Halk Partisi, which was held on 10-18 May, 1931. After this decision, on 19 February 1932, the first fourteen Halkevi were opened. The number of Halkevi, was reached to 478 until the closing year of 1951. Halkevleri have conducted their study by means of nine branches. These branches were, Language, History, Literature Branch, Fine Arts Branch, Sports Branch, Social Assistance Branch, People Class Rooms and Courses Branch, Library and Publication Branch, Villager Branch, Museum and Exhibition Branches. In this section, Halkevleri' s previous history, foundation, branch operation and closing were discussed in general. The Samsun Halkevi which forms the first section; is one of the fourteen Halkevi opened in 19 February 1932. When Samsun Halkevi opened, it had already established the nine branches. During it's operation it has made many contributions to the society, and became a sample Halkevi; Reading- writing courses, foreign language courses, conducting educational conferences, assisting the poor and furlong, education of the people living at the villages, developing the Samsun museum by gathering the historical values of Samsun neighbourhood, conducting educative, swarming conferences and meetings can be considered within the field of operation. In this section the foundation of Samsun Halkevi, branch studies and the reflection of these studies on the 19 Mayıs magazine were included. The names of the first members at the foundation stage could not be reached, however the first election results of 1936 were listed in 19 Mayıs magazine which has started to edition life. The names of members of branches were given in the first study. inThe 19 Mayıs magazine, which is the edition of Language, History, terature Branch of Samsun Halkevi was investigated in the second section. Le first issue of 19 Mayıs magazine was published on 1 November 1935 and blication life has ended after publishing the 1 14. issue in April 1950. During s publication life this magazine has made educative, entertaining ntributions. The publication period of the magazine has covered the period fore and after the world war II. For this reason, the publication life of the igazine was not interrupted due to the economic crises that influenced all untries that has participated in war and countries like Turkey which has not tered the war. Time to time the magazine had to be published once every two three months, however the publication was not interrupted. The magazine has en a very effective instrument for understanding the revolutions of Atatürk d the Republic and relaying these to the citizens by means of the Halkevleri, ıe articles that were published in the magazine were sorted according to their bjects, what were worked on generally was included in the second section. In the meanwhile, the speeches and words index, conference index, letry index, Samsun Halkevleri publication index, published photographs dex and the magazine's issue index which took place in the 19 Mayıs îgazine was also given as an appendix to the study.