Türk-Amerikan ilişkileri ve basındaki yansımaları (1945-1952)

Abstract

ÖZETTürkiye Cumhuriyeti başarıyla izlenen dış politikası sayesinde Dünyatarihinde yaşanan en geniş katılımlı savaş olan II. Dünya Savaşı'nın dışındakalabilmiştir. Türkiye, savaş boyunca Dünya'nın büyük devletlerinin (İngiltere,Fransa, ABD, Sovyetler, Almanya) Türkiye'nin savaşa girmesi konusunda yaptıklarıbaskı karşısında bile hareket özgürlüğünü koruyup savaş dışında kalabilmeyibaşarmıştır.Savaş sonrasında Sovyetler ile ilişkileri gerginleşen Türkiye bu süreçteözellikle Amerika Birleşik Devletleri ile mevcut ilişkilerini güçlendirerekSovyetler'e karşı güç birliği oluşturabilme politikasına yönelmiştirSovyetler Birliği ile Türkiye arasındaki gerginliğin devam etmekte olduğu1946 yılının başlarında ABD fiili olarak harekete geçip Sovyetler Birliği'nekendisinin de o bölgede var olduğunu ve olacağını gösterecek bir karar alarakMissouri Zırhlısı'nı Türkiye'ye göndereceğini açıklamıştır. Bu olay Türk basınınınönde gelen gazetelerinde geniş yer bulmuştur.12 Mart 1947 tarihinde ABD Başkanı Truman'ın Senato ve TemsilcilerMeclisi'ndeki oturumda yaptığı ve daha sonra ?Truman Doktrini? adını alankonuşmasında tüm dünyayı etkileyecek yeni Amerikan politikası açıklanmıştır.Bundan sonra ABD doğrudan devreye girerek Sovyet baskısı altında bulunanTürkiye ve Yunanistan'a mali ve askeri yardımda bulunacağını açıklamıştır. Dahasonra dönemin ABD Dışişleri Bakanı General Marshall'ın öncülüğünü yaptığı?Marshall Planı'na? Türkiye'nin de dâhil edilmesiyle Türkiye'ye yapılan Amerikanyardımları artarak devam etmiştir. Bu süreçte basında Amerika'nın Türkiye'nin enbüyük ve en önemli dostu olduğu vurgulanmıştır.Sovyet yayılmasına karşı batı dünyasının girişmiş olduğu savunma çabalarıçerçevesinde 4 Nisan 1949'da kurulan NATO içindeki yerini almak isteyen Türkiyeçeşitli girişimlerde bulunmuş ve bu amaçla 1950'de Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nınçağrısına uyarak Kore Savaşı'na asker göndermiştir.Türk basınının önemli gazetelerini ele alarak yapılan incelemeler sonucunda1945-1952 yılları arasında Türk-Amerikan ilişkilerindeki yakınlaşmanın yalnızekonomik, siyasi ve askeri boyutta değil eğitim ve kültür alanında da gerçekleşmişolduğu görülmüştür.iii

SUMMARYAs a result of its successful foreign policy, the Turkish Republic did notparticipate the Second World War, which was the greatest war in the history of the world.Turkey succeded to protect its freedom of mobility and stayed away from the war eventhough it was under the pressure of the great countries(Great Britain, France, U.S.A.,Soviets,Germany) of the world.After the war, because of the tension in its relations with the Soviets, Turkey inclinedtowards a policy to strengthen its current relations especially with the U.S.A. in order to forma joint power league against the Soviets.While the tension between Turkey and Soviets continued during the first months of1946, U.S.A. declared its decision to show that it is physically present and will be so in thisregion by sending the Missouri War Ship to Turkey. This event took a vast place in theleading newspapers of the Turkish Press.The new American policy which was going to effect the whole world in the future wasdeclared by the U.S.A. President Truman in his speech, afterwards called the `TrumanDoctrine` , which he made during the session of the U.S.A. Senate Assembly and House ofRepresentatives on the 12th of March, 1947. After this, the U.S.A. directly intervened anddeclared that it was going to provide fiscal and military aid to Turkey and Greece, whichwere under the Soviet pressure. Later on, as Turkey was included in the `Marshall Plan`,which was led by U.S.A. Minister of Foreign Affairs General Marshall, the American aidprovided to Turkey continued increasingly . During this development, TurkishPress emphasized the U.S.A. as Turkey's greatest and most important friend.Turkey wanted to take place in NATO, which was founded on 4 th of April, 1949 as apart of defense efforts of the Western world against the Soviet spread. In 1950 Turkey tooksome initiatives by accepting the call of the United Nations to send troops to the Korean War.As a result of the study of the leading newspapers of Turkish Press, it is observed thatbetween the years 1945-1952, the Turkish-American relations had become closer not only ineconomical, political and military fields but also in educational and cultural fields.iv