Illusions of immortality in Shakespeare`s Macbeth, King Lear and Hamlet

Abstract

Ölüm yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır ve insanlar daima ölümle yüz yüzedir. Ancak, ölümlülüğü kabullenemezler ve ölümsüzlük yanılsamaları yaratarak ölümü yadsımaya eğilimlidirler. Bu tezde ilk olarak bu yadsımanın hangi yollarla olduğu araştırılmıştır. İnsanların ölümle olan ilişkileri antropolog Ernest Becker, psikiyatrist Robert Jay Lifton ve sosyolog-felsefeci Zygmunt Bauman'ın kuramlarına dayanarak incelenmiştir. Becker insanların ölüm korkularının üstesinden gelmek için başvurduğu yollar için `ölümün yadsınması` terimini kullanır. Lifton insanların biyolojik ve tarihsel olarak birbirlerine bağlı olduklarını öne sürer; böylece varlıkları ölümle sona ermez ve `sembolik ölümsüzlük`e sahip olurlar. Bauman ölüme dair bilginin üstünün örtülmesine yarayan `yaşam stratejileri`ni tartışır. Bu üç kuramcı farklı terimler kullansalar da ele aldıkları kavramlar benzerdir. Bu çalışmada kullanılan kuramlarının hepsi insanların ölümlülükleriyle baş etmek için hangi yollarla ölümsüzlük yanılsamaları yarattıklarını inceler ve bu kuramlara göre ölümsüzlük yanılsamaları insanların içinde yaşadığı kültürün ürünüdür. Bu kuramlar varoluşçu-psikanalizci bir bakış açısına sahiptir: İnsan varoluşuna ilişkin ölümlülük meselesini ele aldıkları için varoluşçu, ölümlülük sorununa verilen tepkiler bilinçdışı olarak oluştuğu için psikanalizci bir bakış açısı içerirler.Bu tez bu kuramları seçilen edebi metinlerin yakın okumasına uygulayarak bu tür ölümsüzlük yanılsamalarının Shakespeare'in Macbeth, Kral Lear ve Hamlet adlı oyunlarında da görüldüğünü göstermeyi amaçlamaktadır. Bu yanılsamalar başkarakterlerin davranışlarında örneklenmekle birlikte, bunu daha iyi açıklamak amacıyla diğer karakterlerin yaşadığı ya da oyunlarda tasvir edilen toplumlarda yaygın olan yanılsamalara da işaret edilmiştir. Kuramlar geniş bir yelpazede insan davranışlarını kapsadığı için, ölümsüzlük yanılsamaları yaratmanın çok çeşitli yolları vardır. Oyunların her birinde bulunan ölümsüzlük yanılsamaları bu çeşitliliği yansıtmaktadır. Kuramlar için olduğu kadar metinler arasındaki olası karşılaştırmalar tezin Sonuç bölümünde yer alacaktır.Macbeth'te savaşta sağ kalmanın ve güçlü bir toplumsal düzenin sağladığı ölümsüzlük yanılsaması kişinin soyunu sürdürecek çocukların meydana getirilmesi ve krallığı ve zürriyeti simgeleyen taca sahip olunması ile güçlendirilmelidir. Macbeth'in çocuğu olmamasına karşın tahtı sonsuza kadar elinde tutma arzusu ve dolayısıyla tahta tehdit olarak gördüğü kişileri öldürmesi karşı tepki olarak İskoç halkının kolektif ölümsüzlük projesine yol açar. Kral Lear'daki toprak, iktidar ve maddi varlıkların paylaşımı ve mülkiyeti ile bunların sonraki kuşaklarca miras alınmasıyla somutlaşan kolektif ölümsüzlük yanılsaması temasının insanın varoluşunu genişletme arzusuyla bağlantılı olduğu gösterilmiştir. Lear bir ölüm ve yeniden doğuş sürecinden geçtikten sonra bu yanılsamaların insanların ölümlü doğası karşısındaki boşunalığını görür. Hamlet'in bu dünyayı olduğu kadar hayaletler âlemini de kapsayan ikili evreni oyunun başkahramanının bu dünyadaki yaşama alternatif olarak Platon'un ve Hristiyanlık öğretilerinden esinlenen ölümden sonraki sonsuz yaşam inancında ve öldükten sonra geride iyi bir isim bırakma arzusunda yansımasını bulur. Onun öldükten sonra hatırlanma ve ölüleri hatırlama isteği cenaze merasimlerinde ifade edilir. Her üç oyunda da bu yanılsamalar Becker, Lifton ve Bauman'ın kuramlarının öne sürdüğü gibi kültürel olarak yaratılmıştır ve kaçınılmaz olan ölümü engelleyemez.

Death is an inseparable part of life and human beings are always faced with it. Yet, they cannot accept their mortality and tend to deny death by creating illusions of immortality. In this thesis, first an investigation is made about the ways this denial occurs. The relationship of human beings with death is studied by looking at theories of anthropologist Ernest Becker, psychiatrist Robert Jay Lifton, and sociologist-philosopher Zygmunt Bauman. Becker uses the term `denial of death` for the ways human beings call upon to try to overcome their fear of death. Lifton claims that human beings are connected biologically and historically; therefore, their existence does not end with death and they have `symbolic immortality.` Bauman discusses `life strategies` which are useful for covering up the knowledge of death. Even though these three theorists use different terminology, the concepts they consider are similar. Their theories used in this study all address the ways in which human beings create illusions of immortality to cope with their mortality and according to these theories illusions of immortality are products of culture human beings live in. These theories have an existentialist-psychoanalytical outlook: existentialist because they address the issue of mortality related to human existence, psychoanalytical because the responses to the problem of mortality are created unconsciously.By applying these theories to a close reading of the opted literary texts, this thesis aims to show that such illusions of immortality can be observed in Shakespeare's Macbeth, King Lear and Hamlet, too. Although these illusions are exemplified in the behaviour of the main characters, to enhance their explanation the illusions experienced by other characters or prevalent in the societies depicted in the plays are also pointed to. As the theories cover a wide range of human behaviour, there are diverse ways of creating illusions of immortality. The immortality strategies found in each play reflect this diversity. Possible comparisons between the theories as well as their reflection in the plays will be offered in the Conclusion of the thesis.In Macbeth, the illusion of immortality provided by survival in battle and a strong social order needs to be strengthened by procreation of children that will continue one's line and the possession of the crown that symbolises kingship and longevity. Macbeth's desire to possess the throne forever although he does not have any children, and therefore murdering those whom he sees as threats to the throne leads to the collective immortality project of the Scottish people as a counter-reaction. The theme of distribution and ownership of land, power and material objects and the collective illusion of immortality substantiated by the inheritance of these by the progeny in King Lear is shown to be related to the human desire to extend existence. After undergoing a death and rebirth process, Lear sees the futility of these illusions in the face of the mortal nature of human beings. The dual universe of Hamlet that encompasses this world as well as the realm of ghosts is reflected in its hero's belief in an eternal afterlife inspired by the doctrines of Plato and Christianity as an alternative to life in this world and his desire to leave a good name behind when he dies. His wish to be remembered posthumously and to remember the dead finds expression in funerary rites. In all the three plays, the illusions are culturally created as the theories of Becker, Lifton and Bauman suggest and cannot prevent death which is inevitable.