Seküler iktisat ve İslam iktisadının ahlaki boyutları üzerine: Ali Şeriati`nin kapitalizm eleştirisi

Abstract

Bu tezin ana amacı İktisat biliminin tarihi gelişim sürecinde yer alan `homo economicus` kavramı üzerinden şekillenen ahlaki alt yapının incelenmesini esas alır. Bu süreçte ortaya konan insan algısı üzerinden İktisat biliminin ahlaki boyutları sorgulanmaktadır. Çalışmada, mevcut iktisat anlayışının ortaya koyduğu hedonist, rantını maksimize eden rasyonel insan kavramı üzerinden 'Seküler İktisat' ve 'İslam İktisadı' anlayışı olmak üzere bir ayrım yapılmaktadır. Bu anlayış üzerinden İslam'ın öngördüğü insan ve ahlak kavramı, modern iktisat biliminin öngördüğü anlayışla karşılaştırılmaktadır. Bu süreçte İranlı sosyolog Ali Şeriati'nin kapitalizmin ahlaki eleştirisi, kavramlar üzerinden Batı düşüncesiyle mukayeseli olarak incelenmektedir. Bu çalışmayla modern bilim düşüncesi ve iktisadın ahlaki bir varlık olan insanı 'homo economicus', 'animal rationabile' gibi kavramlarla tanımlaması karşında, İslam'ın öngördüğü 'eşref-i mahlukat' ve ona ait 'isar' anlayışı öne çıkarılmaktadır.

The main purpose of this thesis is to examine the moral background shaped by the concept of `homo economicus` in the historical development of economic science. The moral dimensions of the science of economics are questioned through the human perception revealed in this process. The hedonist presented by the current economic understanding in the study, a distinction is made on the concept of 'secular economics' and 'Islamic economics' over the concept of rational human that maximizes rent. Through this understanding, the concept of human and morality envisaged by Islam is compared with the understanding envisaged by modern economics. In this process, the Iranian sociologist Ali Shariati's moral critique of capitalism is examined in comparison with western thought through concepts. In this study, in the face of modern science thought and the definition by economics, human as a moral being such as 'homo economicus' and 'animal rationabile, concept of 'ashraf-I mahlukat' and its 'isar' is emphasized.