Cumhuriyet döneminde ticari denizcilik eğitiminin tarihsel gelişimi (1928-1981)

Abstract

Bu çalışmada detaylı incelemesi yapılan ticari denizcilik okulunun köklerinin Osmanlı İmparatorluğu döneminde olup olmadığını anlayabilmek için, öncelikle bu dönemde açıldıkları bilinen Leyli Tüccar Kaptan ve Milli Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebleri incelenmiştir. Arşiv belgelerine ve akademisyenlerin çalışmalarına dayanılarak yapılan bu incelemede, sözü geçen okulların gerek kuruluş ve kapanış tarihleri ve gerekse eğitim dereceleri hakkında bir görüş birliği olmadığı anlaşılmıştır.Cumhuriyet dönemi başladığında, denizciliğin önemini fark eden İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası bir denizcilik okulu kurmak üzere girişimlerde bulunmuş ancak sonuç alamamıştır.Bunun yerine Milli Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebi kapatılarak, 1928'de devlet tarafından Ticaret-i Bahriye Mekteb-i Âlisi adında bir ticari denizcilik okulu açılmıştır. Bu okulun ilk Talimatnamesi'nde; okulun iki tâli, iki âli sınıftan oluşacağı belirlenmiştir. 1934'den sonra okul Yüksek Deniz Ticaret Mektebi adını almış ve iki tâli, üç âli sınıf olarak eğitime başlamıştır. Ancak bu sistem uygulamaya üç tâli, üç âli olarak geçmiştir. 1946'dan itibaren okul, 1981'e kadar sürecek en uzun dönemine girer. Bu dönemde adı Yüksek Denizcilik Okulu'dur. Bu dönemle birlikte lise eğitimi kaldırılmış ve dört yıllık yüksek eğitime geçilmiştir. 1980'de oluşan askeri müdahaleden sonra okul, 1981'de Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlanmış ve Tuzla'ya taşınmıştır.Bu aşamaların hepsi kendi içlerinde idari yapı, ders programı, öğrenci profili, öğretmen profili, okul yerleşkesi, okul gemileri konularını içerecek şekilde incelenmiştir. Bütün bu incelemelerde yönetmeliklerden ve arşiv belgelerinden yararlanılmış ancak bazı karmaşık konular için mezunların bilgisine başvurulmuştur. 53 yıla ait ders programlarının oluşturulması ve öğrenci kökenine ilişkin çalışmalar, İTÜ Denizcilik Fakültesi'nin arşivinde bulunan ve Fakülte tarafından incelenmesine izin verilen belgeler üzerinden çalışılarak oluşturulmuştur.Anahtar Kelimeler: Denizcilik, Ticari Denizcilik, Leyli Tüccar Kaptan Mektebi, Milli Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebi, Ticaret-i Bahriye Mekteb-i Alisi, Yüksek Deniz Ticaret Mektebi, Yüksek Denizcilik Okulu.

In order to apprehend wheter or not the merchant marine school which has been analysed in this study, originated from the Otoman Empire period, first of all Leyli Tüccar Kaptan Mektebi (Boarding School of Merchant Captain) and Milli Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebi (National Merchant Marine School) were examined. These examinations based on the studies of academics and archival documents show that there is not a consensus about either openning and closing dates or the degree of the above mentioned schools.When the Republican period began, İstanbul Chamber of Commerce and Industry which realized the importance of marine, attempted to esteblish a marine school but could not achieved.Instead of this, Milli Ticaret-i Bahriye Mektebi was closed and Ticaret-i Bahriye Mekteb-i Âlisi (Merchant Marine School) was opened by the state in 1928. According to the first regulation the school was occured by two high school level classes and two academy level classes. After 1934, the school was named as Yüksek Deniz Ticaret Mektebi (Merchant Marine School) and covered two high school level classes and three academy level classes. But the implement of the system was there high school level classes and three academy level classes. From 1946, the longest period of the school began and continued till 1981. During this period the name of the school was Yüksek Denizcilik Okulu (Merchant Marine Academy). At the begining of this period, high school level classes were abolished and academic education started by all means. After the military intervation in 1980, the academy was given under the responsibility of the Navy and then moved to Tuzla.All these periods of the school analysed as administrative structure, training programme (cirriculum), students profile, teachers profile, campus of the school and vesseles of the school. All these analyses based on regulations and archive documents. But some contradictory ıssues has been questioned by alumni. For the creation of the cirriculum for fiftythree years, and examining of the origins of students for the same period based on documents allowed to examine in İTÜ Denizcilik Faculty archives.Key Words: Marine, Commercial Marine, Merchant Marine, Leyli Tüccar Kaptan Mektebi, Milli Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebi, Ticaret-i Bahriye Mekteb-i Alisi, Yüksek Deniz Ticaret Mektebi, Yüksek Denizcilik Okulu.