Cumhuriyet Döneminde arkeolojiye bakış: 1923-1940

Abstract

? Cumhuriyet Döneminde Arkeolojiye Bakış 1923 ? 1940 ? başlıklı tez çalışmasında, arkeolojinin tanımına, algılanışına ve geçirdiği evrelere, Osmanlı Devleti'nin arkeoloji bilimiyle tanışmasına ve ağırlıklı olarak da Atatürk dönemi şeklinde nitelenedirebileceğimiz 1923 ? 1938 yılları arasındaki konuyla ilgili olarak yapılan çalışmalar üzerinde durulmuştur. Osmanlı Devleti'nde arkeoloji ve müzecilik alanlarında yetersiz de olsa ancak Tanzimat'ın ilanından sonra konuya ilmi anlamda yaklaşılmaya başlanmıştır diyebiliriz. Öncelikle Cumhuriyet dönemine gelinceye kadar Osmanlı Devleti'nin özellikle ?hasta adam? olarak nitelendirildiği dönemde; siyasi, ekonomik, askeri alanda güçlenmiş, emperyalizm peşindeki Batı'nın karşısında kültür varlıklarına verilen değer ve bu konuda yapılmaya başlanan çalışmalara değinilmiştir. Bu bağlamda, atılmış önemli adımlardan olan Asar-ı Atika Nizamnameleri, Müze-i Hümayun'un kurulması ve Türk arkeolojisinin yapı taşlarından biri olan Osman Hamdi Bey'in katkıları ele alınmştır. Çalışmanın ilk bölümünde özellikle yeni bir milli devlet oluşturulurken, toplumda milli şuurun yerleşmesi açısından Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk'ün tarih, kültür, sanat ve arkeoloji anlayışı ve özellikle bu bakış doğrultusunda kurulan Türk Tarih Kurumu'na yer verilmiştir.Son iki bölümde ise, tez konusunun özü itibariyle 1923 ? 1940 yılları arasındaki çalışmalara değerlendirilmiştir. Erken Cumhuriyet döneminde Atatürk'ün önderliğinde yapılan arkeolojik faaliyetlerden söz edilmiştir. Arkeoloji alanında Türk Tarih Kurumu başta olmak üzere, Üniversiteler, ülkemizdeki yabancı arkeoloji enstitüleri ve bilim adamları tarafından yapılan çalışmalara değinilmiş, genç Cumhuriyetin ilk müzeleri ele alınmıştır.

In this thesis work entitled, ?A Look at Archaeology During the Republic Period: 1923 ? 1940? studies conducted on the definition, perception and the phases of archaeology, the Ottoman State?s introduction to the science of archaeology and predominantly the period between 1923 and 1938, which we can characterize as the Atatürk Era, were emphasized. Even if the Ottoman State was inadequate in the areas archaeology and museology, we can say that only during the declaration of Tanzimat was the subject approached in a scientific manner. At the begining, the period prior to the Republic Period, the period in particular termed as the ?sick man of Europe,? the strengthened political, economic and military, and the value placed on cultural assets against the West in pursuit of imperialism as well as the work carried out on this subject are examined. In this context, the Asar-ı Atika Regulations, the founding of Müze-i Hümayun and one of the building blocks of Turkish archaeology, the contributions of Osman Hamdi Bey will be reviewed. In the first section, in particular as a new national state was being formed and in terms of the establishment of a national consciousness in society, the founder of the Republic, Atatürk?s views on history, culture, arts and archaeology and in particular from this perspective the founding of the Turkish Historical Society are discussed.In the last two sections, in terms of the subject-matter of the thesis, the work that took place during 1923-1940 is evaluated. During the early Republic period, the archaeological activities carried out under the leadership of Atatürk are reviewed. With notably the Turkish Historical Society, the work conducted by universities, the foreign archaeology institutes in our country and scientists in the field of archaeology are examined and the first museums of the young Republic are considered.