Diş çürüklerinden korunmada İstanbul ilinde çocuklara fluorid desteği gerekli mi?

Abstract

91 ÖZET Dünyada, özellikle gelişmiş ülkelerde, son 20 yılda diş çürükleri a- zalmasına karşın, ülkemizde halen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Diş çürüklerinden korunmada 1945'ten bugüne dünyada önemini koruyan en yaygın yöntem topluma yönelik fluorid desteği uygulamalarıdır. Bu çalış mada, İstanbul ilinde diş çürüklerinin önlenmesinde çocukların fluorid desteği gereksiniminin belirlenmesi ve çeşitli fluorid kaynakları kullandıkla rında dental fluorozis riskinin tespit edilmesi amaçlandı. İstanbul ili ilçe ve beldelerinde (n=58) Temmuz 1998-Mart 1999 ta rihlerinde, hava ısısının su fluorid düzeyine etkisi nedeniyle mevsimsel farklılıkla birlikte içme ve kullanma suyu (n=1365) fluorid durumu ile ço cukluk çağında fluorozis riski açısından tartışılan fluoridli diş macunları (n=22) ile sularla hazırlanan ve miktarı dikkate alınmadan tüketilen ticari i- çecekler (n=71) ve çay (n=26) fluorid düzeyi, iyon spesifik elektrot yönte miyle I.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Prof. Dr. Gönül Kurdoğlu Beslenme ve Metabolizma Laboratuvarı'nda ölçüldü. İstanbul ili şebeke sularında (n=991) ort. fluorid düzeyi 0.098 ± 0.050 ppm, hava ısısının yüksek olduğu aylarda anlamlı yüksek (p=0.000) olma sına karşın, optimal fluorid değerinden (0.7-1.2 ppm) oldukça düşüktü. Fluorid düzeyi su istasyonu örneklerinde (n=173) 0.051 ± 0.021 ppm, kuyu sularında (n=124) 0.203 ± 0.184 ppm, çeşme sularında (n=34) 0.113 ± 0.069 ppm olarak bulundu, mevsimsel farklılık anlamlı değildi (p=0.356, p=0.425, p=0.781). İstanbul'un güneybatısında su fluorid düzeyi, yaz ayla rında da optimal değeri geçmemekle birlikte, diğer bölgelere göre anlamlı derecede yüksek (p=0.000) oluşu, Avrupa yakası su örneklerinin Asya ya-92 kasına göre anlamlı yüksekliğinin (p=0.000) nedeniydi. Ticari ambalajlı sulardan (n=43) Niksar® Ayvaz suyu optimal değerin üzerinde (1.230- 1.500 ppm), Hamidiye® fluoridle zenginleştirilmiş pet bardak suyu ise optimal düzeyde fluorid (0.541-0.970 ppm) içermekteydi. Etiketinde fluorid düzeyi belirtilen (n=17) ticari ambalajlı suların fluorid içerikleri (0.340 ± 0.299) ile çalışmamızda saptanan fluorid içerikleri (0.291 ± 0.305) arasın da anlamlı farklılık (p=0.01) vardı. Ticari içeceklerin (meyve suyu (n-50) ve karbonatlı içecekler (n-21)) ort. fluorid düzeyi (0.174 ± 0.173 ppm) işlendikleri bölgenin sularıyla u- yumluydu. Çay örneklerinde fluorid düzeyi 1.219 ± 0.469 ppm bulundu. Diş macunu fluorid düzeyleri 140-4320 ppm arasındaydı. İstanbul ilinde tüketilen suların düşük fluorid düzeyi (0.102 ± 0.078 ppm) nedeniyle, çocukluk çağında fluorid desteğine gereksinim vardır. Niksar® Ayvaz suyu (fluorid düzeyi >1.2 ppm) fluorozis riski oluşturabile ceğinden 6 yaştan küçük çocuklarda kullanılmamalıdır. Hamidiye® fluoridle zenginleştirilmiş pet bardak suyu optimal düzeyde fluorid (0.541-0.970 ppm) içerdiğinden, ancak içme ve kullanma suyu olarak sıvı gereksiniminin tümü bu suyla karşılandığında, bireysel olarak fluorid desteğine gereksi nim kalmamaktadır. Çalışmamızda da gösterildiği gibi, çay önemli bir fluorid kaynağı (1.219 ± 0.469 ppm) olduğundan, çocukluk çağında hekim bireysel olarak bu kaynaktan fluorid alımını değerlendirmelidir. İstanbul i- linde tüketilen ticari meyve suyu ve karbonatlı içecekler, optimal değerin üzerinde fluorid içermediklerinden (0.174 ± 0.173 ppm) fluorozis riski o- luşturmamaktadırlar. Diş macunu (<1500 ppm) günde iki kez kullanımı çocukluk çağında fluorozis riski yaratmamaktadır. Gaz kromatografisi yöntemiyle karşılaştı rıldığında, sodyum monofluorofosfat içeren diş macunları iyon spesifik e- lektrot yöntemiyle çok düşük fluorid değerleri (1500 vs. 185 ppm) göster mesi, sodyum monofluorofosfatın suda dolayısıyla ağız içinde çözünebilir- liği konusunda şüphe oluşturmuştur. Sonuçlarımız ticari içecekler ve diş macunu etiketlerinde fluorid içeriğinin (ppm) belirtilme gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır.