Demir eksikliği anemisinin immun sistem fonksiyonlarına etkisi

Abstract

ÖZET Demir eksikliği gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde büyük bir halk sağlığı sorunudur. Bizim ülkemizde de özellikle süt çocukları olmak üzere tüm yaş gruplarındaki çocuklar demir eksikliği için önemli bir risk grubu oluşturmaktadır. Demir eksikliğinin anemi dışında yol açtığı komplikasyonlardan biri de immun sistem üzerine olan etkileridir. Bu konuda son yıllarda yapılmış çok sayıda çalışmada başta hücresel immunite olmak üzere, humoral immun fonksiyonların bazılarının ve fagositik fonksiyonların negatif yönde etkilendiği gösterilmiş olmakla birlikte, halen tartışılmakta olan konular vardır. Biz de demir eksikliği anemisinin hücresel immunite, humoral immunite, nonspesifık immunite (nötrofil ve monositlerin fagositik fonksiyonları) ve birçok immun basamak arasındaki etkileşimin anahtarı olan sitokinler üzerine etkilerini araştırmak amacıyla bu çalışmayı planladık. Bu amaçla T-lenfosit subgruplarını (CD3+, CD4+, CD8+), serum immunglobulin (IgG, A, M) ve IgG alt grubu düzeylerini, serum IL-6 düzeyini, nötrofil ve monositlerin fagositik aktivite ve oksidatif patlama aktivitelerini araştırdık istanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı polikliniklerine Aralık-1997 ile Ekim-1998 tarihleri arasında çeşitli nedenlerle başvuran, yaşları 6 ay ile 24 ay arasında değişen, demir eksikliği anemisi tanısı konmuş (hb <11 g/dl, ferritin <10 ng/ml, transferrin satürasyonu <% 10) ve demir eksikliği nedeninin yalnızca beslenme ile ilgili faktörlerin olduğu 32 vaka çalışmaya alındı. Sonuçlar aynı yaş grubundan 29 vakadan oluşan sağlıklı kontrol grubundan elde edilen değerlerle karşılaştırıldı. IgG alt grupları anemik grupta 12, kontrol grubunda 9 vakada ve fagositik fonksiyonlar anemik grupta 16, kontrol grubunda 13 vakada bakılabildi. Sonuçları değerlendirdiğimizde, T-lenfosit alt grupları ve yardımcı/baskılayıcı T-hücre oranları, serum IgG, A, M ve lgG1, G2, G3 düzeyleri açısından iki grup arasında anlamlı fark yoktu. Bunun yanında, serum lgG4 ve IL-6 düzeyleri, nötrofil ve monositlerin fagositik aktivite gösterme oranları, nötrofil ve monositlerin pma ile ve monositlerin fmlp ile uyarılmış oksidatif patlama aktivitesi gösterme oranları açısından iki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı idi. 73Bulduğumuz sonuçlar demir eksikliği anemisinde, - T-lenfositlerin sayılarının ve oranlarının değişmediğini, önceden yapılmış çok sayıda çalışmada saptanan hücresel immunite defektinin T-hücrelerinin fonksiyonlarında azalmaya bağlı olabileceğini, - B-lenfosit fonksiyonlarının da kısmen de olsa azalmış olduğunu, - 1L-6 aktivitesinde azalma olduğunu ve bunun azalmış T ve B-lenfosit fonksiyonları ile ilgili olabileceğini, - Demire bağımlı enzimlerin etkilenmesine bağlı olarak oksidatif patlama aktivitesinin azaldığını, - Fagositozun azaldığını göstermektedir. Bu veriler ışığında demir eksikliği anemisinin konak immun mekanizmaları üzerinde çok önemli etkileri olduğu söylenebilir. Tüm dünyada en sık rastlanan beslenme bozukluğu olması nedeniyle demir eksikliğinin immun sistem üzerine etkilerinin klinik ve epidemiyolojik anlamına dikkat çekilmelidir. 74