İstanbul basınında Kuva-yı Milliye algılamaları (1918-1922)

Abstract

Bu çalışmada Millî Mücadele dönemindeki İstanbul basını incelenerek, Kuva-yı Milliye'ye yönelik farklı algılar ortaya konulmaktadır. Bu çerçevede Vakit, Akşam, Yenigün, İleri vb. gibi gazeteler Kuva-yı Milliye'yi destekleyen bir yayın siyaseti izlemişlerdir. Buna karşılık Sabah, Peyam, Peyam-ı Sabah ve Türkçe İstanbul gazeteleri muhalif bir yayın çizgisi yürütmüşlerdir. Alemdar gazetesi ise belirli bir süre aleyhte bir yayın siyaseti izlememiş, ancak 1920 yılından itibaren bu gazete de muhalif bir kimliğe bürünmüştür. Bu dönemde iktidara gelen hükümetlerin Kuva-yı Milliye'ye yönelik uygulama ve açıklamaları da, o dönemde yürürlükte olan sansürün izin verdiği ölçüde İstanbul basınına yansımıştır. Bu hükümetlerden özellikle Damat Ferit Paşa'nın kurduğu beş hükümetin, Kuva-yı Milliye'yi sindirip yok etmeye yönelik önemli bir takım uygulamalara imza attığı anlaşılmaktadır. Buna karşılık Ali Rıza Paşa, Salih Paşa ve son Tevfik Paşa hükümetleri Kuva-yı Milliye'ye yönelik çok daha ılımlı bir siyaset yürütmüşlerdir. İstanbul basınında, saray ve çevresinin düşünce ve uygulamalarına da yer verilmektedir. Ayan Meclisi üyelerinden bir kısmı dışında saray ve çevresi, Damat Ferit Paşa'nın izlediği siyasete benzer bir şekilde doğrudan ya da dolaylı olarak Kuva-yı Milliye aleyhinde bir siyaset izlemiştir. İstanbul basınının gündeminde yer alan önemli konulardan biri de azınlıklar ve Kuva-yı Milliye ilişkisidir. Kuva-yı Milliye'nin azınlıklara kötü muamelede bulunduğu fikrine karşılık, birçok azınlık mensubunun aksi yönde görüş bildirdiği İstanbul basınına yansıyan azınlık telgraflarından anlaşılmaktadır. İstanbul basınının Rum ve Ermeni gazetelerinden yaptığı aktarmalarda ise bu iki azınlık grubunun Kuva-yı Milliye'ye yönelik olumsuz görüşleri yansıtılmıştır.

In this study, different perceptions of the National Forces are highlighted by analyzing the media of Istanbul during the National Struggle. In this concept, newspapers such as Vakit, Akşam, Yenigün and İleri held a supportive approach towards the National Forces. On the other hand, newspapers as Sabah, Peyam, Peyam-ı Sabah and Türkçe İstanbul had a dissenting opinion. Although Alemdar newspaper did not follow a dissenting approach for a while, after 1920, this newspaper also adopted a dissenting approach. Furthermore, the implementations and manifestations of the governments towards the National Forces were reflected in the media in Istanbul to the extent permitted by the ongoing censorship. Especially five of these governments, which were all founded by Damat Ferit Pasha, are considered to have executed certain implementations so as to suppress and exterminate the National Forces. In contrast to this, governments of Ali Rıza Pasha and Salih Pasha and the final Tevfik Pasha government had a more moderate policy towards the National Forces. In addition, the media of Istanbul reflected the opinion and implementations of the court and its surroundings. Except for a group of members of the senate, the court and its surroundings adopted an opposing policy (directly or indirectly at times) towards the National Forces, similar to Damat Ferit Pasha's policy. Another significant topic in the agenda of the media of Istanbul was the relation between minorities and the National Forces. Despite the opinion that the National Forces treated the minorities inappropriately, it is understood from the telegraphs of the minorities in the media of Istanbul that this was not true. Nevertheless, negative opinions of Armenian and Greek minority groups towards the National Forces were mentioned in the citations from these two minority groups published by the media of Istanbul.