İkinci Dünya Savaşı döneminde Türkiye`de askeri sağlık hizmetleri

Abstract

Türkiye, İkinci Dünya Savaşı'na fiili olarak girmemiş, ancak seferberlik ilan edilmese de, savaşa girilecekmiş gibi orduyu hazırlamıştır. Askeri sağlık hizmetleri de bu kapsamda incelenmiştir. İkinci Dünya Savaşı topyekûn bir savaş olduğundan hazırlıklar da topyekûn olmuştur. Buna yönelik olarak sıkıyönetim ilan edilerek bazı birlikler sefer kadrosuna yükseltilmiş, askeri sağlık hizmetlerinde mevzuat ve teşkilat değişikliği yapılmış, artan personel ve malzeme ihtiyacı karşılanmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda Kızılay tarafından orduda görev alacak hastabakıcı ihtiyacının karşılanması için kurslar açılmış, askerlerin kışlık kıyafet ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik bağışlar toplanmış, ordu personeli ve sivil halk için gaz maskesi üretilmiş, sıhhi malzeme ve ilaç temin edilmiş, esir mübadelesi gerçekleştirilmiştir. Yine sivil bir yardım cemiyeti olan Yardımsevenler Cemiyeti de ordu ile işbirliği içinde olmuş, ordu hastabakıcı hemşire ihtiyacının karşılanması ve askeri sıhhi malzeme ihtiyacını karşılamaya yönelik faaliyetlerde bulunmuştur. Diğer yandan askeri sağlık hizmetlerinin gelişmesinde öncü olan Gülhane'nin bu dönemdeki faaliyetleri, diğer askeri hastanelerdeki değişikler, orduda sağlığı etkileyen spor ve beslenme faaliyetleri, askeri sağlık propaganda ve denetleme faaliyetleri ele alınarak irdelenmiştir. Askerin sağlığını yükseltmek için topyekûn çaba gösterilse de bazı hastalıklar önlenememiştir. Bu dönemde asker sayısının artması ve birliklerin sık yer değiştirmesi sonucu, toplumda sık görülen verem, tifüs, sıtma, çiçek gibi hastalıklar orduda da görülmüştür. Bu durum ordunun gücünü zayıflatmış, sonuçta Türkiye'nin fiili olarak savaşa girmemesi, asker sağlığı için en büyük kazanç olmuştur.

Turkey did not actually enter the Second World War, but prepared the army as if it were going to enter the war even though mobilization was not declared. Military health services have also been examined in this context. As the Second World War was a total war, the preparations were also totaly. For this purpose, martial law was declared and some troops were promoted to military expedition position, legislation and organizational changes were made in military health services, and increased personnel and material needs were met. In this context, courses were organized by the Turkish Red Crescent to meet the needs of the nursing staff to serve in the army, donations were collected to meet the winter clothes needs of the soldiers, gas masks were produced for army personnel and civilian people, health materials and medicines were provided. And also, The Association of Charitable, a civil society organization, also cooperated with the army, and the army was involved in meeting the needs of nurse and military health materials were provided. On the other hand, the activities of Gulhane which is the pioneer in the development of military health services in this period, changes in other military hospitals, sports and nutrition activities affecting health in the army, military health propaganda and supervision activities have been discussed. Although a total effort was made to raise the health of the soldiers, some diseases could not be prevented. In this period, with the increase of the number of soldiers and the frequent relocation of the troops, infectious diseases such as tuberculosis, malaria, typhus, flower, variola, common in society were seen in the army as well. This situation weakened the army's power, as a result, the fact that Turkey did not actually enter the war was the greatest gain for soldiers' health.