TÜPRAŞ rafinerisi liman içi sedimentlerinde toksik ftalat esterlerinin araştırılması

Abstract

Ftalat esterleri (FE'ler), petrolden üretilen ve çoğunlukla plastikler, kauçuk, selüloz ve stiren üretiminde reaktif olmayan katkılar olarak kullanılan organik kimyasallardır. Geniş ve yaygın uygulamalarından dolayı, ftalat esterleri çevrede her yerde vardır ve yaygın olarak hava, su, toprak ve sedimentte tespit edilmiştir. Bazı FE'leri düşük su çözünürlüğü ve yüksek oktanol bölünme katsayısına sahiptir ve asılı madde ve sediment içinde yoğunlaşmışlardır. Liman kirliliklerinde antropojenik bir kirletici olarak ftalat esterlerinin katkısının hangi boyutta olduğu bilinmemektedir. Bundan dolayı, tez çalışmasının temel amacı US EPA tarafından öncelikli kirletici olarak belirlenen ftalat esterlerinin (DEP, DnBP, BBP DnOP ve DEHP) TÜPRAŞ rafineri bölgesi liman sedimentlerindeki konsantrasyonlarını tayin etmek, olası kaynakları ve ekolojik etkilerini tartışmaktır.Rafineri liman sedimentlerinde, ∑6FEs miktarları 13.0-506.8 µg/g-ka (ortalama değer 95.6 µg/g-ka) konsantrasyonları arasında değişmiştir ve DnBP (%39), DEHP (%28) ve DEP (%21) en baskın PE üyeleridir. Faktör analizi, FE'lerin seviyelerinin ve dağılımının, kirletici kaynağın türüne, organik maddeye, sediment dokusuna, redoks koşullarına ve degredasyon süreçlerine bağlı olduğunu göstermiştir. Analiz sonuçları, FEs seviyelerinin gemi nakliyesi, akaryakıt depolama terminalleri, ticari liman faaliyetleri, evsel, endüstriyel atık sular ve örnekleme noktasına yakın nehirler gibi noktasal veya noktasal olmayan kaynaklarla doğrudan ilişkisini vurgulamaktadır. Ayrıca, liman sediment risk değerlendirmesi, DnBP ve DEHP'ı endişe verici ftalatlar olarak göstermiştir. Elde edilen sonuçlar, merkezi ve yerel yönetimlerin gelecekteki kirlilik izleme programlarına referans seviyeleri olarak kullanılabilir.Bu çalışma 'İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Tarafından Desteklenmiştir'. Proje numarası: 57718

Phthalate esters (PEs) are organic chemicals produced from petroleum and used mostly as non-reactive additives in plastics, rubber, cellulose and styrene production. Because of their large and widespread applications, PEs are ubiquitous in the environment and have been widely detected in air, water, soil and sediment. Some PEs have low-water solubility and high octanol partition coefficient, and concentrated in suspended matter and sediment. The status and extend of the anthropogenic pollution of phthalate esters in the Tüpraş (İzmit) Petroleum Refinery port, as a pollutant, is not known. Therefore, the main objectives of this thesis were to investigate concentrations, compositions and distributions of phthalate esters (i.e., DEP, DnBP, BBP, DnOP and DEHP), which have been identified as priority pollutants by the US EPA, in the sediments recovered from the TUPRAS refinery port, and to discuss their possible sources and ecological effects.The ∑6PEs levels in the port sediments ranged from 13 to 506.8 µg/g dw (median 95.6 µg/g-dw) and DnBP (39%), DEHP (28%) and DEP (21%) are the most abundant PE congeners. The factor analysis indicated that the levels and distribution of PEs depend on the type of contaminant source, organic matter, sediment texture, redox conditions and degredation processes. The analysis results emphasize a direct relation of PEs levels with the point or non-point sources such as ship transportation, fuel oil storage terminals, commercial port activities, domestic, industrial sewage waters and rivers near the sampling point. Further, sediment risk assessment studies also showed that DnBP and DEHP were the most critical phthalates to be concerned. The results presented in this study can also be used as reference levels for future monitoring programs that will be carried out by the government and local managements. This work was supported by 'Scientific Research Project Coordination Unit of Istanbul University'. Project number: 57718.