Tarihi Türk şivelerinde süreklilik fiilleri ve süreklilik ifade etmeye yardımcı olan unsurlar

Abstract

Çalışmada Tarihi Türk Şiveleri dil özelliklerini taşıyan Orhon Yazıtları, Kutadgu Bilig, Atabetü'l Hakayık Mu'înü'l-Mürîd, Mecmû'atü'n-Nezâ'ir, Vâmıú u èAõrâ, Kenzü'l- Küberâ ve Mehekkü'l- Ulemâ, Kitâb-ı áunya, MarzubÀn-nÀme Tercümesi, İrşÀdü'l- Mülÿk Ve's-SelÀtìn, Münebbihü'r-RÀkìdin, Hayriyye-i NÀbî, Úıãaãü'l-EnbiyÀ, Nehcü'l-FerÀdìs, BedÀyi'u'l-Vasaù, Süheyl ü Nev-bahÀr, KitÀbu EvsÀfı MesÀcidi'ş Şerìfe eserlerinde yer alan süreklilik birleşik fiilleri ve süreklilik anlamını bünyesinde taşıyan bazı yardımcı unsurlar, çeşitli yönlerden incelenmiştir.Bu fiillerin ve birleşik fillerin hangi tamlayıcılarla kullanıldığını ve yardımcı unsurlarını tespit etmek için yapılan tarama çalışması sonucunda; dizimsel ve anlamsal olarak birbiriyle çeşitli bağlantılar kuran filimsiler, edatlar, kelimeler, ekler ile birlikte kullanılan fiillerin, süreklilik ifadesine yardımcı olmada nasıl bir ilişkiselliği olduğu belirtilmeye çalışılmıştır. Bu ifade şekilleri öncelikle Türkiye Türkçesindeki durumlarıyla açıklanılarak, Tarihi Türk Şiveleri'nin özelliklerini taşıyan eserlerde, döneminde kullanıldığı şekilde tespit edilerek örneklendirilmiştir.Tezde adı geçen dönemleri yansıtan eserlerdeki süreklilik birleşik fiilleri ve yan unsurlar tespit edilerek tasnifleri yapılmıştır. Değişik dönemlerde sürerlilik ifadesinin karşılıklarının neler olduğu sistemli bir biçimde ortaya konularak çalışma genişletilmiştir.Araştırma dilbilimi, anlam, kip, fiil, birleşik fiil, tasviri fiiller terimleri ile ilgili çeşitli kaynaklar taranarak ve bu çerçeve içerisinde daha önce yapılan çalışmalar göz önüne alınarak başlatılmıştırYaptığımız bu çalışma Önsöz, Özet, Giriş, Sonuç, Kaynakça bölümlerine ek olarak, sekiz bölümden oluşan İnceleme bölümlerinden oluşmaktadır.Giriş bölümünde; tezin adı, amacı, bölümleri, kullanılan materyaller, incelemenin nasıl yapıldığı gibi çalışma hakkında genel bilgilere yer verilmiştir.Metinlerdeki süreklilik fiilleri ve yardımcı unsurlar tespit edildikten sonra çalışmanın başından sonuna kadar elde edilen tespitler ışığında bir sonuca varılmıştır.Kaynakça kısmında ise, tez için yararlanılan eserlerin künyeleri verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Tarihi Türk Şiveleri, Fiiller, Süreklilik Fiilleri, Yardımcı Unsurlar.

In this study, contunity joint verbs and certain supplementary factors with contunity meanings that are included in these masterpieces involving historical Turkish accents features namely Orhon Yazıtları, Kutadgu Bilig, Atabetü'l Hakayık Mu'înü'l-Mürîd, Mecmû'atü'n-Nezâ'ir, Vâmıú u èAõrâ, Kenzü'l- Küberâ ve Mehekkü'l- Ulemâ, Kitâb-ı áunya, MarzubÀn-nÀme Tercümesi, İrşÀdü'l-Mülÿk Ve's-SelÀtìn, Münebbihü'r- RÀkìdin, Hayriyye-i NÀbî, Úıãaãü'l-EnbiyÀ, Nehcü'l-FerÀdìs, BedÀyi'u'l-Vasaù, Süheyl ü Nev-bahÀr, KitÀbu EvsÀfı MesÀcidi'ş Şerìfe are investigated thoroughly.As a result of the literature scanning study so as to determine with which complementary factors these verbs and joint verbs are used, it is pointed out that a relation prevails between the verbs and gerund and infinitives, prepositions, words, prefixes as well as suffixes that relate to one another in syntacs and semantics as regards expressing contunity.Initially, in pursuit of such phraseology in Turkey Turkish, these expressions are illustrated in the masterpieces with historical Turk accent features in the forms their periods set forth.In the thesis contunity joint verbs and supplementary factors in the masterpieces that reflect the periods named above are determined and classified. The study has been wider extended in order to reveal systematically the correspondences of the verbs for contunity throughout a variety of periods.The research has been launched scanning diverse resources associated with Linguistics, Semantics, voice, verbs, joint verbs and descriptive verbs taking the studies conducted previously into account.This study consists of Foreword, Abstract, Introduction, Conclusion, Bibliography parts in addition to eıght-part Investigation.In the Introduction; the title of the thesis, objectives, parts, materials, methods of the investigation are stated.The Conclusion has been reached in light of the findings obtained throughout the study following the determination of the verbs for contunity and supplementary factors in the text.In the Bibliography, identifications of the works utilized for the thesis are supplied.Key Words: Historical Turkısh Dialects, Verbs, Verbs for Contunity, Supplementary Factors.