Küresel iklim değişiklğinin akarsuların akış potansiyellerine etkisi; Bingöl Göynük Çayı örneği

Abstract

İklim değişikliği insan kaynaklı veya doğal olaylar neticesinde oluşabilmektedir. Günümüzde yaşanan iklim değişikliğinin büyük oranda insanoğlunun yanlış sanayileşme politikaları neticesinde meydana geldiği düşünülmektedir. Sanayi devrimiyle birlikte fosil yakıt kullanımının artması, dünya nüfusunun artışı ve dolayısıyla ormanların büyük oranda tahribata uğraması gibi etkenlere bağlı olarak karbon yayılımı (emisyonu) ciddi oranda artmıştır. Atmosfere salınan karbon ve diğer bazı gazların miktarının olması gereken değerlerin üzerine çıkması iklim değişikliğinin ana nedenleri arasında sayılmaktadır. İklim değişikliğinin nedenlerini ve sonuçlarını değerlendirmek amacıyla dünyada her yıl düzenli olarak Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) toplantıları düzenlenmektedir. Bu toplantılarda hazırlanan değerlendirme raporları dikkate alındığında, yeryüzündeki pek çok bölgede yağış, rüzgâr, sıcaklık vb. meteorolojik olayların zamansal ve konumsal olarak değiştiği görülmektedir. Bu meteorolojik olaylardaki değişimler, kısıtlı tatlı su kaynaklarından olan akarsuların akış potansiyelini önemli ölçüde etkilemektedir.Özellikle son yıllarda temiz suya olan talebin artması ve buna karşılık su kaynaklarının sınırlı olması, mevcut kaynakların en uygun şekilde kullanılmasını gerektirmiştir. Bu yüzden su kaynaklarının planlanmasında ve projelendirilmesinde hesapların doğru bir şekilde çözüme ulaştırılması gerekmektedir. Bu çözümlere ait planlamaları yaparken, gelecekle alakalı tahmin yöntemleri arasında küresel iklim değişikliği çalışmalarında kullanılan eğilim analizleri önemini artırmaktadır. Bu çalışmada; iklim değişikliğinden etkilendiği düşünülen su kaynaklarından biri olan Bingöl-Göynük Çayı ve Havzası incelenmiştir. Göynük havzanın iklim parametrelerinin, literatürde yaygın olarak kullanılan trend analiz testleri yapılarak doğrudan insan müdahelesinden bağımsız değişimleri değerlendirilmiştir. Ayrıca İklim parametrelerindeki değişimlerin Göynük Çayı akımlarına olan etkisi araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar yorumlanarak literatürde verilen çalışmalar ile karşılaştırılarak yorumlanmıştır.ANAHTAR KELİMELER: İklim Değişikliği, Akarsu Modelleme, Yönelim (Trend) Analizi, Göynük Çayı

Climate change can be caused by human or natural events. It is thought that the climate change experienced today is mostly caused by the wrong industrialization policies of human beings. With the industrial revolution, carbon emissions have increased considerably due to factors such as increased use of fossil fuels and major destruction. Increasing the amount of carbon and other gases released to the atmosphere above the required values is considered among the main causes of climate change. Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) meetings are held annually throughout the world to assess the causes and consequences of climate change. According to the evaluation reports prepared in these meetings, it is seen that meteorological events such as precipitation, wind, temperature etc. in many regions of the earth have changed time-wise and locationally. Changes in meteorological events significantly affect the flow potential of streams in limited fresh water resources.Especially in recent years, the increase in demand for clean water and the limited amount of water resources required the use of available resources in the most appropriate way. Therefore, in the planning and projecting of water resources, the accounts should be solved correctly. While making the planning of these solutions, trend analysis used in global climate change studies among the future forecasting methods increases the importance.In this study; Bingöl-Göynük Stream and Basin, one of the water resources thought to be affected by climate change, were investigated. Changes in climate parameters of the Göynük basin, independent of direct human intervention, were evaluated by trend analysis tests commonly used in the literature. In addition, the effects of changes in climate parameters on Göynük Stream flows were investigated. The results obtained were interpreted and compared with the studies given in the literature.KEYWORDS: Climate Change, Stream Modelling, Trend Analysis, Göynük Stream