Türkiye`de yeni kurulan kamu üniversitelerindeki kurumsallaşmanın incelenmesi

Abstract

Bu araştırmann amacı; Türkiye'de yeni açılan (2006, 2007 ve 2008) kamu üniversitelerinin kurumsallaşma düzeylerini belirlemek ve kurumsallaşma sürecinde karşılaşılan sorunları ortaya koymaktır. Çalışmada aynı zamanda kamu üniversitelerinin kurumsallaşma sürecinde hangi baskılar (zorlayıcı, taklitçi ve normatif) altında kalarak kurumsalllaştıklarını belirlemek amaçlanmıştır. Bu çalışma, tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Çalışmada nicel ve nitel araştırma metodu birlikte kullanılmıştır. Bu çalışmada ardışık yöntem kullanılmıştır. Çünkü araştırmada öncelikle nicel veriler toplanmış daha sonra daha zengin ve derin veri elde etmek için nitel araştırma metodu kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutunun örneklemini 2006, 2007 ve 2008 yılında açılan kamu üniversitelerinde görev yapan öğretim elemanları oluşturmaktadır. Araştırmaya 2012-2013 yılında üniversitelerde görevli 630 öğretim elemanı katılmıştır. Araştırmanın nitel boyutunun örneklem belirlemede maksimum çeşitlik örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Nitel boyutta örneklem belirlemek için URAP'ın yaptığı üniversite sıralamasından 50-99, 100-199, 200-299, 300-399 ve 400-499 puan aralıklarından birer tane üniversite belirlenmiş ve burada görev yapan 45 öğretim elamanı çalışma grubunu oluşturmuştur. Araştırmada nicel verileri toplamak için araştırmacı tarafından geliştirilen `Üniversite Kurumsallaşma Ölçeği` (ÜKÖ) kullanılmıştır. Üniversite Kurumsallaşma Ölçeği; sorumluluk, nesnellik, kültürel güç, formalleşme ve kaynak yeterliliği olmak üzere beş boyuttan oluşmaktadır. Nitel verileri toplamak için yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Üniversite Kurumsallaşma Ölçeği elektronik posta yoluyla Üniversitedeki öğretim elemanlarına gönderilerek veriler toplanmıştır. Verilerin toplam puanlar üzerinden aritmetik ortalama ve standart sapmaları hesaplanmıştır. Nitel veriler görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Nitel verilerin çözümlenmesinde içerik analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmada; 2006, 2007 ve 2008 yıllarında açılan kamu üniversitelerinin sorumluluk, nesnellik, kültürel güç, formalleşme ve kaynak yeterliliği boyutunda `orta düzeyde` kurumsallaştıkları yani bir kurumsallaşma süreci içinde oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Kamu üniversitelerin en fazla kurumsallaştıkları boyut `sorumluluk` iken en az kurumsallaştıkları boyut ise `kaynak yeterliliği`dir. Kamu üniversiteleri kurumsallaşma sürecinde en fazla yaşadıkları sorunlar ise; personel eksikiliği, bilimsel çalışmalara desteğin olmaması, şehrin özelliklerinden kaynaklı sorunlar, ideolojik yakınlığa göre görev verilmesi, çatışmaların çözülememesi, kurum kültürünün oluşmaması, oryantasyon programının olmaması, görevlerin açık ve net olmaması, kütüphane yetersizliği ve sosyal alanların yetersizliğidir. Araştırmada ayrıca kamu üniversitelerinin kurumsallaşma sürecinde en fazla sırasıyla; zorlayıcı (YÖK, kanun ve yönetmelikler), taklitçi (Diğer üniversitelerin uygulamarını taklit etme) ve normatif (ortak bir anlayışa ve biçimselliğe sahip olma) baskılar altında oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular ve katılımcıların çözüm önerileri doğrultusunda çeşitli önerilerde bulunulmuştur.Anahtar kelimeler: Kurumsallaşma, Üniversite, Öğretim Elemanları

The purpose of the current study was to determine the institutionalization level of the new state universities established in Turkey (2006, 2007 and 2008) and to investigate the challenges faced in the process of institutionalization. It was also aimed to explore under which pressures (coercive, imitative and normative) the universities institutionalize in the process of institutionalization. This research is a descriptive study designed using the survey method. Both quantitative and qualitative research methods were used in the research. In addition, sequential research method was employed. This is because quantitative data were collected at first, and then qualitative research methods were used to obtain information-rich data. The sample of quantitative research was composed of university instructors working at newly established universities in 2006, 2007 and 2008. A total of 630 instructors participated in the research in the 2012-2013 academic year. For the qualitative research, the participants were selected via the use of maximum variation sampling technique. To determine the sample for the qualitative research, one university was chosen from among 50-99, one from 100-199, one from 200-299, one from 300-399 and one from 400-499 scoring categories in accordance with URAP's university rankings respectively. The sample of the qualitative research was comprised of 45 instructors working in the selected universities. To collect quantitative data, `University Institutionalization Scale` (UIS) was used. The University Institutionalization Scale consisted of responsibility, objectiveness, cultural power, formalization and adequacy of resources dimensions, five dimensions in total. To collect qualitative data, a semi-structured interview form was used. The University Institutionalization Scale was sent to the instructors working at the selected universities via e-mail, and thus data were collected. Arithmetic means and standard deviations of the data were calculated based on total scores. Qualitative data were collected via interview technique. Content analysis was run in the analysis of the qualitative data. In the research, it was found that the state universities that were established in 2006, 2007, 2008 institutionalized at a moderate level in the responsibility, objectivity, cultural power, formalization and adequacy of resources dimensions, which meant that they were in the process of institutionalization. The state universities institutionalized at the highest level in the `responsibility` dimension and at lowest in the `adequacy of resources` dimension. The challenges that state universities faced most were lack of personnel, no support for scientific studies, problems related to features of the cities the universities are located in, assignments based on ideological relationships, being unable to resolve conflicts, being unable to form an organizational culture, lack of an orientation program, tasks' being unclear and not transparent, inadequacy of libraries and inadequacy of social facilities. Furthermore, it was concluded that the state universities were under coercive, imitative and normative pressures in the process of institutionalization. Some implications were discussed in the light of the research findings and solutions recommended by the participants.Key words: Institutionalization, University, Instructors