Solaklı havzasının uzaktan algılama (UA) ve coğrafi bilgi sistemleri (CBS) kullanılarak hidrolojik modelininin oluşturulması

Abstract

Giderek artan nüfus, doğal kaynakların kirlenmesi ve tükenmesi, küresel iklim değişikliği etkileri, doğal afet kaynaklı yıkımlar, üzerinde yaşadığımız toprakları ve etrafını daha geniş çapta, seri ve maliyeti düşük olarak araştırma gereksinimini doğurmuştur. Uzaktan Algılama (UA) yöntemleri ve Coğrafi Bilgi Sistemleri'nin (CBS) bütünleşmiş çalışması ile yersel ölçümlere göre hızlı ve ekonomik çözümler ve bilgiler elde edilebilmektedir. Hidroloji ve su kaynakları araştırma ve çalışmalarında da son yıllarda UA yöntemleri ile sağlanan uydu görüntüleri ve CBS kullanılmaktadır.Çalışma alanın yer aldığı Doğu Karadeniz gibi ulaşımın zor veya imkânsız olduğu dağlık alanlarda UA yöntemleri ve CBS kullanılarak hidrolojik modelleme yapılabilmektedir.Akım ve yağış ölçümlerinin yetersiz olduğu, küçük havzalarda çeşitli jeoistatistiksel yöntemler ile istasyonlardan elde edilen nokta ölçümlerinden eş yayış haritaları oluşturulup ortalama akışa geçen yağış miktarı tespit edilmektedir. Hidrolojik modellemede, oluşturulacak Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) ile arazinin topografik özellikleri tespit edilebilmektedir. Bununla birlikte, uydu verilerinin sınıflandırılması ile arazi kullanımının güncel durumu tespit edilebilmektedir. Tüm bu verilerin entegrasyonu ile CBS ortamında havzanın hidrolojik modellemesi gerçekleştirilmektedir.Bu çalışmada Solaklı Havzası için 5.8 m geometrik çözünürlüklü IRS P6 multispektral uydu verisi arazi kullanımının belirlenmesinde, stereo çekim yapan 2.5 m geometrik çözünürlü IRS P5 uydu verisi ise, SYM oluşturulması amacıyla kullanılmıştır. Uydu verileri kullanılarak elde edilen SYM, jeoistatistiksel yöntemlerle oluşturulan eşyağış haritaları ve çoklu regresyonla elde edilen akım değerleri bütünleşik olarak CBS ortamında analiz edilerek havzanın matematiksel akım modeli oluşturularak bazı noktalardaki hidroelektrik potansiyel tespit edilmiştir.

According to the increasing population, pollution of the natural resources, global climate changing effects, distractions due to disasters make it indispensable to explore and research the Earth faster and cheaper. In comparison to conventional methods, integration of Remote Sensing (RS) and Geographical Information Systems (GIS) offer faster and economical solutions. Recently, for the hydrology and water resource studies and researches, RS and GIS are being used.Eastern Black Sea region, where the study area is located, is a mountainous area. Those types of places are hard or impossible to reach to acquire data by terrestrial measurement. However, by using integration of RS and GIS even those kinds of basins can be hydrological modeled.In small and poorly gauged basins by using different kinds of geostatistical methods isohyetal maps can be generated. By Digital Elevation Model (DEM), topographic features of the area can be obtained. Besides, by applying image classification to multispectral satellite data, current land use can be determined. Integrating all these data, basin area can be hydrological modeled assisted by GIS.In this study, for the classification of the study area IRS P6 multispectral satellite data with 5.8 m spatial resolution are used and to derive the DEM, IRS P5 stereo satellite data with 2.5 m spatial resolution are used. Using DEM, which is generated from satellite data and flow data, the basins flow characteristics are mathematically modeled and at some points hydroelectric potential is determined in GIS media.