Resmi ve özel ortaöğretim okullarında kurumsallaşma

Abstract

Bu çalışmanın amacı, resmi ve özel ortaöğretim okullarının kurumsallaşma düzeylerini incelemek ve bu okullarda kurumsallaşmaya ilişkin gerçekleştirilen uygulamaları, yaşanan sorunları ve sorunlara yönelik çözüm önerilerini öğretmen görüşlerine göre ortaya koymaktır. Bu araştırmada, nicel ve nitel metotların birlikte kullanıldığı yöntemlerden açımlayıcı sıralı karma yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Gaziantep ilinin Nizip, Şahinbey ve Şehitkâmil ilçelerinin resmi ve özel ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın nicel bölümünün örneklemini 2015-2016 eğitim-öğretim yılında tabakalı örneklem yöntemine göre seçilen ve 50 ortaöğretim okulunda görev yapan 758 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmanın nicel verileri, Özgan (2011) tarafından geliştirilen `Okul Kurumsallaşma Ölçeği` (OKÖ) ile toplanmıştır. Okul Kurumsallaşma Ölçeği; kültürel güç, uzmanlaşma, sosyal sorumluluk, adapte olabilirlik, formalleşme ve tutarlılık olmak üzere altı boyuttan oluşmaktadır. Araştırmanın nitel boyutunun çalışma grubunu belirlemede, amaçlı örnekleme çeşitlerinden biri olan aşırı veya aykırı durum örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, nicel verilerin toplandığı okullarda görev yapan 32 öğretmenden oluşmaktadır. Bu öğretmenlerden 16'sı kurumsallaşma düzeyi en düşük olan okullarda, 16'sı da kurumsallaşma düzeyi en yüksek olan okullarda görev yapmaktadır. Nitel veriler, resmi ve özel ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler ile toplanmıştır. Nicel verilerin analizinde, parametrik analiz teknikleri; nitel verilerin analizinde ise, içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre resmi ortaöğretim okulları uzmanlaşma ve adapte olabilirlik boyutlarında orta düzeyde; kültürel güç, sosyal sorumluluk, formalleşme ve tutarlılık boyutlarında ise yüksek düzeyde kurumsallaşmıştır. Özel ortaöğretim okulları ise uzmanlaşma, sosyal sorumluluk ve adapte olabilirlik boyutlarında yüksek düzeyde; kültürel güç, formalleşme ve tutarlılık boyutlarında ise çok yüksek düzeyde kurumsallaşmıştır. Aynı zamanda tüm boyutlarda resmi ve özel ortaöğretim okullarının kurumsallaşma düzeyleri arasında özel ortaöğretim okulları lehine anlamlı farklılık bulunmuştur. Resmi ve özel ortaöğretim okullarında; kurumsal ilke ve değerler oluşturma, paylaşılan bir vizyon geliştirme, takım çalışması yapma, kararları ortak alma, reklam ve tanıtım çalışmaları yapma, çalışmalarda yasal mevzuatı dikkate alma, sosyal sorumluluk projeleri gerçekleştirme, velilerle işbirliği sağlama, okul güvenliğini sağlama, personel gelişimini sağlama, kurumsal iletişim kanalları oluşturma, okul kuralları oluşturma, çalışmaları raporlama ve kurum içi denetim yapma gibi kurumsallaşma açısından önemli olan çeşitli uygulama ve çalışmaların yapıldığı tespit edilmiştir. Diğer yandan resmi ve özel ortaöğretim okullarının kurumsallaşmaya ilişkin en fazla yaşadıkları sorunlar ise; velilerin ilgisiz olması, yöneticilerin sık değişmesi, kurum içi çatışmalar, olumsuz öğrenci davranışları, öğretmenlerin mevzuat bilgisinin yetersiz olması, ödüllendirme yapılmaması, aşırı iş yükü, aşırı bürokrasi, görevlerin açık ve net olmaması ve karara katılımın sağlanmamasıdır. Araştırmada elde edilen sonuçlar ve katılımcıların çözüm önerileri dikkate alınarak çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

The purpose of the current study was to determine the institutionalization level of public and private secondary schools and to reveal the activities carried out regarding institutionalization at these schools, the problems encountered and solution proposals offered based on teachers' views. Explanatory mixed research design which encompassed qualitative and quantitative strands was used in the present study. The population of the study consisted of teachers working at public and private secondary schools located in Nizip, Şahinbey and Şehitkâmil districts of Gaziantep province. The sample for the quantitative strand of the research was composed of 758 teachers chosen from among 50 secondary schools via stratified sampling technique in the academic year of 2015-2016. The quantitative data were collected by means of `School Institutionalization Scale` developed by Özgan (2011). School Institutionalization Scale is composed of six dimensions which are cultural power, specialization, social responsibility, adaptability, formalization, and consistency. Extreme (or deviant) sampling technique was used to determine the study group for the qualitative strand of the research. The study group of the qualitative study consisted of 32 teachers working at schools from which quantitative data were collected. Of thirty-two teachers, sixteen were working at the schools with the lowest level of institutionalization, and sixteen were working at the schools with the highest level of institutionalization. Qualitative data were collected from teachers via semi-structured interviews. Parametric analysis techniques were used in the analysis of quantitative data, and the content analysis technique was used in qualitative data analysis. The result of the research revealed that public secondary schools were institutionalized at a moderate level in specialization and adaptability dimensions; however, they were institutionalized at high levels in cultural power, social responsibility, formalization and consistency dimensions. On the other hand, private secondary schools were found to be institutionalized at a high level in the specialization, social responsibility and adaptability dimensions, while they were institutionalized at a very high level in the cultural power, formalization and consistency dimensions. Consistently, there was a significant difference in favor of private secondary schools in terms of the level of institutionalization. At public and private secondary schools, it was revealed that some activities and practices such as establishing organizational principles and values, developing a shared vision, teamwork, participative decision-making, carrying out introducing and advertising activities, caring for legal regulations in the activities, launching social responsibility projects, collaborating with parents, ensuring school security, enhancing professional development, setting up organizational communication channels, forming school rules, reporting the studies and conducting organizational supervision were carried out. The most encountered problems were parents' being indifferent, constant change of administrators, intra-organization conflicts, students' misbehavior, teachers' lack of knowledge about regulations, not providing rewards, heavy work load, extreme bureaucracy, tasks' being unclear and indefinite and not ensuring participation in decision-making. Some suggestions are made based on the findings and the participants' solution proposals.