Resim sanatında ezoterik göstergeler ve bağlamlar üzerine bir inceleme

Abstract

Bu araştırmanın amacı, ezoterizmin resim sanatında bir anlatı biçimine dönüşme yolları ve bu anlatı biçiminin temelini oluşturan bağlamların ortaya konulmasıdır. Bu bağlamda araştırmanın en temel sorunsalı etrafında şekillenen olgular ve kavramlar yoluyla, yazarın sanatsal üretim sürecine odaklanılmış, hem anlatı biçimine dayalı gelişen hem de içsel unsurlar aracılığı ile ezoterizm olgusu tartışmaya açılmıştır. Ayrıca bu yolla yazarın sanatsal ifade biçiminde ezoterizmin izlerinin bulunup bulunmadığı sorusunun yanıtı aranmıştır.Araştırmada ilgili tez, makale, yayın ve kitaplar gibi ana kaynaklarla ezoterik bağlamlar çerçevelendirilmiş, ayrıca bu bağlamların hem seçilen dokuz sanatçının yapıtlarına hemde araştırmacının eserlerine yansımalarının olup olmadığını mercek altına alınmıştır. Araştırmanın kavramsal çerçevesi betimsel araçlardan tarama yoluyla yapılandırılmıştır. Araştırma betimsel olmakla birlikte, eser raporu A/r/tografik bir incelemedir. Burada A/r/tografi insana ait davranışların sanatsal bağlamda anlaşılmaya çalışılması olarak ele alınmıştır. Bu tür incelemede yazara ilişkin nitelikler, süreç ve sonuç anlamlı bir şekilde çeşitlenebilir. Bu nedenle araştırma deseni çeşitlenmiştir. Bu tür araştırma yaklaşımında ortaya konan bağlamlar kesinlikten uzak olmakla beraber, bir bakış açısı geliştirmeye yönelik çabalardır. Bu bağlamda eserilerin üretim sürecinde ezoterizm içerisinde geçen kavramlar, semboller, metaforlar gibi görsel estetik unsurlar resim sanatındaki ezoterik göstergelerle ilişkilendirilerek yazarın anlatı biçime etkisi biçim ve içerik bağlamında birbirleri ile ilişkileri ele alınmıştır. Araştırmada ezoterizm öncelikle kavram olarak incelenmiş, bununla birlikte resim sanatı söz konusu olduğu için ezoterizm sanat eserlerinde öznelleşen bir olgu olarak da ele alınmıştır. Bununla birlikte ezoterizmin sembolik diline ilişkin varsayımlar, sanatın bileşenleri doğrultusunda görülen ortak ilgileri de ortaya çıkartmıştır. Yazar bu ilgilerin yansımalarını kendi sanat eserlerinde biçim- içerik bağlamında çözümlemeye çalışıp, resimlerinde bir anlatı dili yaratma çabasına girmiştir. Gerek ilgili sanatçıların gerekse yazarın kendi yapıtlarında ortaya koyduğu anlamlar, tezin kavramsal çerçevesi ile bütünleşen biçim-içerik karşılaşmaları yaratmıştır. Bu nedenle eser incelemelerinde bu iki kavramın organik birlikteliğine ilişkin bazı sorgulamaların yapılması zorunluluğu doğmuştur. Daha özele inildiğinde, biçim-içerik ilgilerinden yola çıkarak ezoterizm olgusunun resim sanatında günümüzdeki iz düşümünün yabancılaşma terimi/kavramı/olgusu ile bağ kurabildiği anlaşılmış, bu da yazarın gösrsel estetik açıdan yapıtlarına yaklaşımına yeni bir bakış açısı kazandırmıştır. Bu bağlamda araştırmanın problemi `resim sanatında ezoterizmin yansımaları ve yazarın çalışmaları üzerindeki etkileri` olarak belirmiştir. Yazarın cevaplamayı amaç edindiği alt problemler ise, ezoterizm kavramı içinde yer alan diğer öğretiler, günümüzde halen kullanılan ezoterik semboller, anlamları ve ezoterizmin günümüz resim sanatına olan etkileridir. Araştırmada yazar ezoterizmi keşfi sırasında kuramsal açıdan farklı bilgi edinme yolları kullanmış ve bu deneyimi sanatsal üretim sürecindeki uygulama deneyimiyle bütünleştirilmeye çalışmıştır. Özellikle sanatsal süreçlerde araştırmacının plastik anlayışına ilişkin bir öneri oluşturma yolunda yaşadığı psikolojik ve kavramsal dönüşümlerle, bu dönüşümlerin yazarın çalışmaları üzerindeki yansımaları bilgi üretiminde etkili olmuştur. Bu süreç sonunda raporun hazırlık aşamasından başlayıp, bitmesine kadar geçen sürede yazar edindiği deneyimler doğrultusunda kendi sorusunun cevabına ulaşmıştır. Sonuç olarak, Ezoterizmin kendi içerisindeki örgenlerine bakıldığında yazar bu yolculuk için seçilen bir aday olmamış ayrıca ezoterik bilgi eğitimi gibi ezoterik temel kademelerden de geçmemiştir. Bu nedenle yazar, kendini ezoterik olmayan ancak o yolu arayan bir sanatçı adayı olarak tanımlayabilir. Bununla birlikte yazar eserleri ile yaşantısı arasında bağ kurma yolunda kişisel gelişim yolculuğunu bağdaştırabileceği bu tür kavramları ruhsal aşkınlığını ya da olgunluğa ulaşma özlemini bütünleştirebileceğini düşündüğü ezoterizmin tanımı içerisinde bulmaktadır. Elde edilen bulgular doğrultusunda, ezoterizm kavramı her ne kadar geçmiş bir öğreti biçimi olarak görülse de özellikle resim sanatına yansımalarıyla yorumbilim açısından semiyotik bilginin ne olduğu ve nasıl şekillendiğine ilişkin dikkat çekiçi veriler sunar. Ayrıca bilgiye böyle yaklaşmak ya da onu farklı bakış açılarından tanımlamak, sanat alanında bir ifade biçimi olarak görmek, insanın hem toplumsal olgular etrafında hemde birey olma yolculuğunda maddi ve manevi yönüyle ele alınarak araştırılmasına olanak sağlayabilir. Buna bağlı olarak ezoterizm kavramının temelini oluşturan egzoterizm, ökültizm, inisinasyon gibi kavramların oluşturduğu farklı bağlamlar üzerinde de durulması önerilmektedir. Özellikle Türkiye'deki resim sanatının ezoterik anlamda beslendiği köken, gelenek ve yaklaşımların araştırmacılar tarafından incelenmesi de önemlidir. Anahtar Kelimeler: Ezoterizm, resim sanatı, ezoterik göstergeler.

This study aims to reveal the ways in which esotericism becomes a narrative form in the art of painting and the contexts that form the basis of this narrative form. In this regard, through the facts and concepts formed around the most basic question of this research, the author focuses on his artistic production process and opens the concept of esotericism up for discussion through both the elements that develop based on the narrative form and the internal elements. Furthermore, the author seeks the answer to the question whether there are traces of esotericism in his form of artistic expression.In the light of data obtained by benefiting from theses, articles, publications and books related to the subject, the phenomenon of esotericism has been examined in the works of nine artists selected as well as in the works of the researcher. The conceptual framework of the study has been structured through scanning from descriptive tools. This research is a descriptive model and the work report is an A/r/tography study. A/r/tography has been discussed here as an attempt to understand the human behaviour in an artistic context. In this kind of study, the qualifications, process and result related to the researcher may vary in a significant way. For this reason, the pattern of research has been varied. The contexts set out in this type of research approach are away from certainty and are efforts to develop a point of view. In this context, the visual aesthetic elements such as concepts, symbols, metaphors in esoterism in the production process of artworks have been associated to the esoteric indicators in the art of painting, and the author's effect on the narrative form has been discussed in the context of form and content.In the study, esotericism is primarily investigated as a concept, and since the art of painting is the point in question, esotericism is also considered as a phenomenon that becomes subjective in artworks. Moreover, the assumptions on the symbolic language of esotericism have unearthed the common interest that is seen in accordance with the components of the art. The author has gone into the effort of creating a narrative language in his paintings by trying to resolve the reflections of these interests within the context of form and content in his own works of art. The meanings propounded both by relevant artists and by researcher in his own works have created form-content encounters integrated with the conceptual framework of the thesis. Thus, the necessity of making some inquiries about the organic association of these two concepts has arisen.More specifically, it has been understood that the concept of esotericism has established a bond with the term/concept/phenomenon of alienation of its contemporary projection in the art of painting on the basis of form-content relations, which brings the author a new point of view for his works in terms of visual aesthetics. In this context, the problem of the research has emerged as `the reflections of esotericism in the art of painting and its effects on researcher's works`. The other sub-problems that the researcher has intended to answer are other teachings in the concept of esotericism, the esoteric symbols which are still used today and their meanings and the effects of esotericism on contemporary art of painting. Throughout the study, the author has theoretically used different ways of knowledge acquisition during his discovery of esotericism and has tried to integrate this experience his practical experience in his artistic production process. The psychological and conceptual transformations that the researcher has undergone on the way to create a proposition for his understanding of plastic, particularly in artistic processes, and the reflections of these transformations on researcher's work have been influential in the knowledge generation. At the end of this process, the author has reached the answer of his own question in the direction of his experiences starting from the preparatory stage until the completion of the report.In conclusion, looking at the elements of esotericism in itself, the researcher is not a candidate selected for this journey and has not gone through the basic stages of esotericism such as esoteric education. For this reason, the author may define himself as a candidate artist who is not an esoteric but seeks for that way. However, the author finds such concepts that he may associate his personal development journey on the way of bonding his works with his life in the definition of esotericism which he thinks he may integrate his spiritual transcendence or aspiration to reach the maturity. In accordance with the findings obtained, despite the fact that the concept of esotericism is seen as a form of old doctrine, it presents remarkable data as to what the semiotic information is and how it is shaped in terms of hermeneutics especially with its reflections of the art of painting. In addition, approaching the information in this way or describing it with different perspectives and considering it as a form of expression in the field of art can allow to investigate the human by being discussed with his material and moral aspects both around the social elements and in his journey to be an individual. Accordingly, it is suggested to focus on different contexts such as exoterism, occultism, and initiation, which form the basis of esotericism. It is also important for the researchers to examine the origins, traditions and approaches from which the art of painting, especially in Turkey, is fed esoterically.Key Words: Esotericism, art of painting, esoteric indicators.