Yalova-Çınarcık arasında Armutlu Yarımadası`nın morfotektonik nitelikleri ve genç tektoniği

Abstract

oz İnceleme alanı Armutlu yarımadasının orta kuzey kesimlerinde, Yalova ve Çınarcık arasında yer almaktadır. Bu alanda yapılan ayrıntılı jeolojik ve morfotektonik çalışmalar bölgede neotektonik aktivitenin Geç Miyosen - Erken Pliyosen sonrasında başladığını göstermektedir. Buna göre inceleme alanının içerisinde yer aldığı Armutlu yarımadasının ve yakın çevresinin jeolojik evrimi birbirinden belirgin bir şekilde ayrılabilen iki dönemde gerçekleşmiştir: a) Paleotektonik dönem b) Neotektonik dönem. Paleotektonik dönem bölgede Üst Miyosen - Pliyosen yaşlı Kılınç ve Aktoprak formasyonlarının çökelmesinden önce gelişen tüm jeolojik - tektonik olayları kapsamaktadır. Kılınç ve Aktoprak formasyonları birbirinden çok farklı karakterlere sahip kaya topluluklarını belirgin bir açısal diskordansla örtmekte ve düşük eğimli - olgun bir topografya üzerinde gelişmiş akarsu, bataklık, göl çökellerini temsil etmektedir. Kocaeli - Trakya penepleninin devamı niteliğindeki bu olgun topografya neotektonik dönemin başlamasıyla parçalanarak gençleştirilmiştir. Böylece başlayan neotektonik dönem bu çalışmada iki alt bölüme ayrılmıştır. Bunlardan birincisi Kılınç ve Aktoprak formasyonlarının çökelimini izleyen dönemde KD-GB ve KB-GD doğrultulu eşlenik (conjugate) fay sistemi tarafından denetlenen birinci dönem, ikincisi ise Kuzey Anadolu Fayı'nın bölgede etkin olmasıyla başlayan, D-B doğrultulu sağ yanal atımlı fay sisteminin denetlediği ikinci dönemdir. Geç Miyosen peneplen topografyasının KD-GB ve KB-GD doğrultulu bir eşlenik fay sistemi tarafından parçalanmasıyla bölge bloklu bir yapı kazanmış ve morfoloji gençleşmiştir. Doğrultu atımlı sağ yönlü ve doğrultu atımlı sol yönlü bu faylarda yer yer eğim atım bileşenleri de gelişmiştir. Alçalan bloklarda Neojen çökelleri önemli oranda korunmuş, yükselen bloklarda ise aşındırılmıştır. D-B doğrultulu faylar daha önce gelişmiş olan KD-GB ve KB-GD doğrultulu fayları keserek Neojen birimlerinin mostra dağılımını denetlemiş ve bugünkü morfolojinin gelişmesine neden olmuştur. D-B doğrultulu fayların aktivitesi KD-GB ve KB-GD doğrultulu fay sistemim canlandırarak Armutlu yarımadası içinde blok rotasyonuna neden olmuştur. VI

ABSTRACT The area studied in this thesis is situated in the middle part of the Armutlu Peninsula, more precisely between Yalova and Çınarcık. The previous geological and morphotectonic studies suggest that the neotectonic activity in the region started after the period between Late Miocene and Early Pliocene. The geological evolution of the Armutlu Peninsula and its surroundings was mainly shaped during two separate periods: Palaeotectonic period and Neotectonic period. The paleotectonic period includes all the geological and tectonic evolution that took place before the sedimentation of the Kıhnç and Aktoprak formation of Miocene-Pliocene age. Kılınç and Aktoprak formations represents a group of sediments that overlie a variety of rocks with an angular discordance. The unit is mainly characterized by river, swamp and lake sediments that sit on a gently inclined mature topography. This gently inclined topography is in feet a continuation of Kocaeli-Thrace peneplain and is rejuvenated through a fragmentation. The above-mentioned neotectonic period can be further divided into two sub- periods. The first of these subperiods is dominated by NE-NW conjugate faulting and strats just after the sedimentation of Kılınç and Aktoprak formations. The second sub-period is mainly dominated by E- W oriented dextral strike-slip faults triggered by the right lateral shear imposed by the North Anatolian Fault. The fragmentation of the Late Miocene peneplain topography NE-SW and NW-SE oriented conjugate fault sytem literally divided the whole region into blocks. As a result, the morphology is rejuvenated. It is important to point out that the conjugate strike-slip fault system mentioned here has also some dip-slip components and this caused some vertical motions. On the decending blocks the Neogene sediments were well preserved, whereas the ascending block were largely eroded. The E-W oriented faults cut the pre-existing NE-SW and NW-SE oriented faults and determined the distribution of the Neogene units and consequently gave rise to today's morphology. These E-W oriented faults also caused some re activation of the NE-SW and NW-SE faults they cut and caused a block-rotation in the Armutlu Peninsula. vu