Çağdaş sanatta yabancılaşma kavramı, rolü ve kapsamı

Abstract

Küreselleşme, ulaşım ve iletişim ağlarının gelişmesi ile birlikte sınırların erimesi ve kültürel etkileşimler, teknolojik gelişmeler, yeni toplumsal yapılar, sanal ağların yaygınlaşması, gibi etkenler postmodern bir dünyanın kapılarını aralamış, sanat da postmodern çağa göre yeniden şekillenmiştir. Çağdaş yaşamın en belirgin sorunlarından biri haline gelen yabancılaşma Çağdaş sanatın da en sık başvurulan kavramlarından biri olmuştur. Bu tez çalışmasında yabancılaşma olgusunun çağdaş sanatta etkisinin var olup, olmadığını saptamak, eğer varsa bu etkinin çağdaş sanatta hangi yollarla (stratejilerle) ve postmodern kavramlarla nasıl ele alındığını tespit etmek, aynı zamanda araştırmacının çalışmalarındaki etkilerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Tezin giriş bölümünde çağdaş sanat ve yabancılaşma kavramı açıklanmıştır. Takip eden bölümde, seçilen 10 sanatçı ve eserleri çağdaş sanat stratejilerinden ironi, kendine mal etme, reformatting (yeniden formatlama) ve projeksiyon bağlamında sınıflandırılarak incelenmiştir. Bulgular ve yorumlar bölümünde seçilen sanatçıların yapıtları, tezin amacına yönelik oluşturulan farklı ölçütlere göre yorumlanmış ve bu doğrultuda ortaya çıkan bulgular sıralanmıştır. Uygulama bölümünde araştırmacının yapıtları tezin kavramsal çerçevesi ile bağlantılı şekilde incelenmiştir. Sonuç ve tartışma bölümünde tezin kavramsal çerçevesi ve uygulama bölümünden elde edilen sonuçlar sıralanmış, kavramsal çerçeve ve uygulama bölümünün birbirini nasıl etkilediği açıklanmıştır. Sanatçıların yabancılamayı ilişkilendiği kavramlar ve bağlamlar ortaya koyulmuş, yabancılaşma kavramının, araştırmacının işlerine kavramsal ve plastik katkıları gözler önüne serilmiştir.Tez çalışması betimsel bir durum çalışması olup, araştırmada Karma yöntem kullanılmıştır. Yabancılaşma kavramının sanat yapıtlarındaki rolünün tespitinde nitel araştırma veri toplama araçlarından doküman incelemesi kullanılırken, araştırmanın uygulama aşamasında sanat temelli araştırmadan (Art-BasedResearch), esere ilişkin çözümlemelerde ise çağdaş çözümleme yöntemlerinden içerik analizi, kompozisyon yöntemi, ikonografi ve göstergebilim yöntemlerinden yararlanılmıştır. Çağdaş sanat alanında yapılan çözümlemeler bu yapıtlara ilişkin farklı bakış açıları geliştirmeye katkılar sağlamaktadır. Özellikle bu tez çalışması yabancılaşma kavramını tümelden tikele ele alarak, araştırmacının içinde bulunduğu toplumla birey ilişkisinin çözümlemesi açısından önemlidir. Bu bakış açısından araştırmacı hem çalışmanın öznesi hem de nesnesi olma bağlamında alana kendi bakış açısından bir durum olarak yaklaşmıştır. Bu durumda araştırmacının elde ettiği veriler hem alan yazın hem de görsel yolla belgelenme olanağına kavuşmuştur. Bu özellikleri ile araştırmanın oldukça özgün bir değer taşıdığı söylenebilir.Araştırma sonucunda çağdaş sanatçıların yabancılaşmayı aktarırken çağdaş sanat stratejilerini sıklıkla kullandıkları ve en çok kendi geçmişleri ya da sanat tarihinden yararlandıkları görülmüştür. Coğrafyanın üretilen işlerde tema ve konuyu belirlemede etken rol oynadığı sonucuna varılmıştır. Uygulama bölümünde yapılan sanat temelli araştırma sonucunda süreç içerisinde elde edilen bulgular araştırmacıyı yeni araştırma alanlarına yöneltmiştir. Bu sayede yapıtların kavramsal analizlerinin de süreç içerisinde geliştiği görülmüştür. Böylece hem araştırmacının yapıtları araştırmaya yön vermiş hem de kavramsal çerçeve araştırmacının yapıtlarına katkı sağlamıştır.Anahtar Kelimeler: Sanatta Yabancılaşma, Yabancılaşma Kavramı, Çağdaş Sanat, Postmodern Kavramlar, Güncel Sanat, Sanat Temelli Araştırma, Çağdaş Sanat Stratejileri

Factors such as globalization, removal of borders and cultural interactions with the development of transportation and communication networks, technological developments, new social structures and the spread of virtual networks have opened the doors of a postmodern world, and art has been reshaped in compliance with the postmodern era. Alienation, which has become one of the most obvious problems of contemporary life, has been one of the most frequently used concepts in contemporary art. In this thesis, it is aimed to determine whether the phenomenon of alienation has an effect in contemporary art and to find out, if any, which strategies this effect is handled with and how it is approached in terms of postmodern concepts in contemporary art, and to reveal the effects of the researcher in her studies at the same time.In the introduction chapter of the thesis, the concept of contemporary art and alienation is explained. In the following part, ten selected artists and their works are investigated by classifying them in the context of irony, appropriation, reformatting and projection from contemporary art strategies. In the findings and interpretations part, the works of the selected artists are interpreted based on the different criteria created for the purpose of the thesis, and the findings that emerged in this direction are listed. In the application part, the works of researcher are investigated in connection with the conceptual framework of the thesis. In the conclusion and discussion parts, the results obtained from the conceptual framework of the thesis and the application part are listed, and how the conceptual framework and the application parts affect each other are explained. Concepts and contexts in which artists correlate with alienation have been shown, and the conceptual and plastic contributions of the concept of alienation to the work of the researcher have been revealed.The thesis study is a descriptive case study and the mixed method was used in the research. Document analysis from qualitative research data collection tools was used in the determination of the role of alienation in the artworks, and art-based research was used in the application phase of the research whereas content analysis, composition method, iconography and semiotics methods from modern analysis methods were used in the analysis of the work. Analyses in the field of contemporary art contribute to develop different perspectives on these works. In particular, this thesis study is important for analyzing the relationship between the society in which the researcher is and the individual by considering the concept of alienation from general to specific. From this point of view, the researcher approaches the field as a situation from her own perspective in terms of being both the subject and the object of the study. In this case, the data collected by the researcher had the opportunity to be documented both in literary and visual way. With these characteristics, it can be stated that the research has a very authentic value.As a result of the research, it was seen that contemporary artists often use contemporary art strategies while transferring alienation and they mostly benefit from their own backgrounds or art history. It was concluded that geography plays an active role in determining the theme and subject in the produced works. Findings obtained in the process as a result of the art-based research conducted in the application part directed the researcher to new research areas. In this way, it was seen that the conceptual analysis of the works also improved during the process. Consequently, both the researcher's works oriented the research and the conceptual framework contributed to the works of the researcher.Keywords: Alienation in Art, Concept of Alienation, Contemporary Art, Postmodern Concepts, Current Art, Art-Based Research, Contemporary Art Strategies