Hatay ili ve yakın çevresi için deprem senaryolarının CBS içerisinde hazırlanması ve bu senaryorların tarihsel depremler ile karşılaştırılması

Abstract

Etkin deprem kuşakları üzerinde bulunan Türkiye tarihsel ve aletsel dönemde birçok yıkıcı depremlere maruz kalmış, bunun sonucunda önemli can ve mal kayıpları yaşanmıştır. Gelecekte de böyle büyük depremlerin yaşanacağı tartışma götürmez.Bugün depremlerin önceden kestirilmesi mümkün olmamakla birlikte deprem önlemlerinin planlanması oluşacak can ve mal kayıplarının en aza indirilmesinde önemlidir. Bunun için kullanılabilecek yaklaşımlardan biri sentetik deprem senaryolarıdır. Deprem senaryoları ile gelecekte oluşacak depremlerin olası büyüklüğü ve yerleşim yerlerinin bu depremden hangi ölçüde etkileneceği tahmin edilebilir. Bu senaryoların hazırlanması ile ilgili parametrelerin işlenmesi ve bunların görsel ortamda sunulması Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) gereken ortamı sunmaktadır.Bu tez çalışmasında, Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) ve Ölü Deniz Fay Zonu (ÖDFZ) arasında kalan Hatay ve yakın çevresine ait sentetik deprem senaryoları üretilmiştir. Bu amaçla CBS analiz teknikleri kullanılmıştır. Çalışmaların tamamı ESRI (Environmental Systems Research Institute Inc.) tarafından üretilmiş olan ArcGIS 10 programı kullanılarak yapılmıştır. Bölgenin sayısal jeoloji haritalarından yararlanarak her bir formasyona ait üst 30 metrelik kayma dalgası hızları V_30 parametreleri belirlenmiş ve haritalamalar yapılmıştır. Bölgeye etki eden faylar belirlenmiş, bu fayların üretebileceği maksimum deprem büyüklükleri ampirik bağıntılar yardımıyla hesaplanmıştır. Hazırlanan deprem senaryolarında olması beklenen depremin Hatay ve yakın çevresine vereceği zararın şiddeti ortaya koyulmaya çalışılmıştır.Tez çalışmasının diğer bir amacı bölgenin depremselliğini incelemektir. Çeşitli kataloglardan taranarak elde edilmiş tarihsel depremler ve USGS, ISC ve Kandilli Rasathanesi'nden alınan aletsel dönem depremleri ile bölgenin deprem aktivitesi ortaya konulmuştur. Tarihsel depremlerin episantır ve yakın çevresinde yarattığı etkinin (Modified Mercalli Intensity) MMI ölçeği esas alınarak şiddet dağılımları yapılmıştır. Hazırlanan deprem senaryoları ve tarihsel depremler arasında benzerlikler olduğu görülmüştür. Bu benzerliklerden yola çıkarak tarihsel depremlerin hangi faylar ile ilişkili olduğu tahmin edilmeye çalışılmıştır.Deprem senaryolarının tarihsel deprem kayıtlarıyla birlikte değerlendirilmesi sonucu M.Ö. 148 ya da M.S.130, M.Ö. 65 ya da M.S. 64, 52 ya da 53, 110, 458, 500, 506, 526, 528, 580-588, 859 ya da 860, 972, 1072 ve 1091 veya 1092 depremlerinin Antakya fayı ile; 1114 ve 1115 depremlerinin Osmaniye-Karataş fayı ile; 1738, 1822 ve 1872 depremlerinin Amanos fayı ile ilişkili olabileceği sonucuna varılmıştır.

Turkey, which is on the active earthquake zone, has been exposed to many destructive earthquakes during the historical and instrumental period, and those earthquakes caused a big loss of life and property. It is indisputable that the probability of occurrence of such big earthquakes in the future are quite high.Although it is impossible to predict the earthquakes in advance, it is always possible to take precautions to minimize the loss of life and property. One of the approaches which can be used for this purpose is to prepare synthetic earthquake scenarios. Synthetic earthquake scenarios enable to estimate the possible magnitude of a future earthquake. They also give the information about how those earthquakes would affect the settlements. Geographical Information Systems (GIS) provide the environment to process the parameters related to those scenarios and to present them visually.In this thesis, synthetic earthquake scenarios are prepared for Hatay province and its surroundings located between East Anatolian Fault Zone (EAFZ) and Oludeniz Fault Zone (OFZ). To accomplish this, GIS analysis techniques are used. The whole study is performed by using ArcGIS 10 program which is produced by ESRI. The upper 30 meter share wave velocity V_30 parameters are determined for every formation by using the numerical geological maps of the region. In addition, maps are drawn. The faults which affect this region are determined and the maximum magnitudes of the earthquakes which can be produced by those faults are calculated by using empirical formulas. In the earthquake scenarios presented here, it is aimed to determine the intensity of the damage which can be occurred by possible earthquake around Hatay province.The other important purpose of this thesis is to investigate the seismicity of the region. The seismic activity of the region is indicated by using historical earthquakes which are scanned from various catalogs and instrumental period earthquakes which are taken from USGS, ISC and Kandilli Observatory. The intensity distributions of the effects created by historical earthquakes around epicenter and its immediate surroundings are performed by MMI Scale. It is observed that the earthquake scenarios presented in this thesis have similarities with the historical earthquakes. By using these similarities, it is also predicted which faults are related to which historical earthquakes.It is concluded that Antakya Fault can be related to 148 A.D. or 130 B.C., 65 A.D. or 64 B.C., 52 or 53, 110, 458, 500, 506, 526, 528, 580-588, 859 or 860, 972, 1072, 1091 or 1092 earthquakes; Osmaniye-Karatas Fault can be related to 1114 and 1115 earthquakes and Amanos Fault can be related to 1738, 1822 and 1872 earthquakes by evaluating the earthquake scenarios with historical earthquake records.