Çocuklar için felsefe eğitimi programı`nın 48-72 aylık çocukların zihin kuramı ve yaratıcılıklarına etkisi

Abstract

Bu araştırmada Çocuklar İçin Felsefe Eğitimi Programı'nın 48-72 aylık çocukların zihin kuramı ve yaratıcılıklarına etkisi incelenmiştir. `Çocuklar İçin Felsefe (Philosophy for Children(P4C))` yaklaşımı Matthew Lipman ve Ann Sharp tarafından 1970'li yıllarda ortaya konulmuş ve sonrasında aynı ismi taşıyan bir düşünme eğitimi programı geliştirilmiştir. Bu araştırmada Matthew Lipman'ın Çocuklar İçin Felsefe Eğitimi Programı (ÇİFEP), okul öncesi dönemdeki çocuklara uygulanabilir olması bakımından tercih edilmiştir.Eğitim araştırmalarında çalışma grubunu yansız olarak seçmek genellikle çok mümkün olmadığı için bu araştırma yarı-deneysel olarak planlanmıştır. `Ön Test-Son Test Eşitlenmemiş Gruplar Kontrol Gruplu` modele göre desenlenmiş olan bu araştırma kapsamında biri deney, ikisi kontrol olmak üzere üç grup oluşturulmuştur. Deney grubundaki çocuklara Çocuklar İçin Felsefe Eğitimi Programı 14 hafta boyunca ortalama 45'er dakikalık toplam 32 oturum halinde uygulanmıştır. Araştırmada ilk 4 hafta boyunca haftada 3'er oturum, daha sonraki dönemlerde ise haftada 2'şer oturum gerçekleştirilerek eğitimler verilmiştir. Kontrol gruplarına ise herhangi bir müdahalede bulunulmamıştır. Deney grubundaki ÇİFEP uygulamaları araştırmacı tarafından yürütülmüştür.Araştırmanın çalışma grubunu 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Adana İli Çukurova Merkez İlçesi'ndeki bir resmi okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 48-72 aylık toplam 76 çocuk oluşturmaktadır. Deney grubunda 31, kontrol 1 grubunda 21 ve kontrol 2 grubunda ise 24 çocuk yer almıştır. Araştırmanın yapıldığı anaokulu, genellikle orta sosyo-ekonomik düzeydeki ailelerin çocuklarının eğitim aldığı bir kurum olması bakımından tercih edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, yaratıcılık ölçümlerinde `Torrance Yaratıcı Düşünme Testi (TYDT) Şekilsel A Formu` ve zihin kuramı (ZK) ölçümlerinde `Beklenmedik İçerik Değişikliği, Birinci Dereceden Yanlış Kanı Atfı Görevi ve İkinci Dereceden Yanlış Kanı Atfı Görevi` kullanılmıştır. Çocuklar ve ailelerinin demografik bilgileri ise araştırmacı tarafından oluşturulan `Kişisel Bilgi Formu` kullanılarak elde edilmiştir.Araştırmada elde edilen veriler araştırmanın genel amaç ve alt amaçları doğrultusunda genelden özele doğru ilerleyen bir yapı içerisinde değerlendirilmiştir. Veriler öncelikle SPSS 20.0 paket programına aktarılmıştır. Analizlerde deney, kontrol 1 ve kontrol 2 gruplarının ZK testlerinden ve TYDT Şekilsel A Formu'ndan aldıkları puanların ön test ve son testlerde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Değişkenlere ilişkin hesaplanan puanlar normalliğin sağlanmadığı durumlarda, Kruskal Wallis testi yapılarak; normallik sağlandığı durumlarda ise tek yönlü varyans analizi yapılarak elde edilmiştir. Araştırmada ayrıca, deney, kontrol 1 ve kontrol 2 gruplarında yer alan çocukların ön test ve son testlerde almış oldukları puanlar t testi ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılarak karşılaştırılmıştır. Çalışma grubundaki çocukların TYDT Şekilsel A Formu ve ZK gelişimi testlerinden almış oldukları puanlar arasındaki ilişkilerin belirlenmesi amacıyla ise Spearman Korelasyon Katsayısı hesaplanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, deney ve kontrol gruplarında yer alan çocukların son test ZK toplam puanları ve ZK alt test puanları (beklenmedik içerik değişikliği hariç) arasında istatistiksel olarak deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (p<.01). Ayrıca, deney grubundaki çocukların son test ZK toplam puanları ve ZK alt test puanlarının (beklenmedik içerik değişikliği hariç) ön test puanlarından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür (p<.01). Araştırmada benzer sonuçlar yaratıcılık ölçümlerinde de elde edilmiştir. Deney ve kontrol gruplarında yer alan çocukların son test yaratıcılık toplam puanları ve yaratıcılık alt boyutlarından aldıkları puanlar arasında istatistiksel olarak deney grubu lehine anlamlı bir farklılık bulunduğu görülmüştür (p<.01). Ayrıca, deney grubundaki çocukların yaratıcılık toplam puanları ve yaratıcılık alt boyutları olan akıcılık, orijinallik, başlıkların soyutluğu, zenginleştirme, erken kapamaya direnç ve yaratıcı kuvvetler listesi puanlarında istatistiksel olarak anlamlı bir artış olmuştur (p<.05). Araştırmada deney ve kontrol 1 grubunun ön test-son test yaratıcılık ve ZK toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmadığı; sadece kontrol 2 grubundaki çocukların yaratıcılık ve ZK ön test toplam puanları arasında pozitif yönde ve orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir (p<.01). Araştırmada elde edilen bulgulara göre, Çocuklar İçin Felsefe Eğitimi Programı'nın 48-72 aylık çocukların zihin kuramı ve yaratıcılıklarına olumlu etkisi bulunmaktadır.Anahtar kelimeler: Okul öncesi eğitim, çocuklar için felsefe eğitimi programı,düşünme eğitimi, yaratıcılık, zihin kuramı.

In this study, the effects of Philosophy for Children on theory of mind (ToM) and creativity of 48-72-month-old children were investigated. Philosophy for Children (P4C) approach was founded by Matthew Lipman and Ann Sharp in 1970's, and then a thinking training program was developed with the same title. In the current work, Matthew Lipman's Philosophy for Children (P4C) was preferred because of its applicability to preschool children.Unbiased selection of a study group in educational researches is generally impossible, thus this study was designed as quasi-experimental. This research designed according to the model of pretest-posttest nonequivalent control groups as three groups, one being experimental and two being control groups. P4C was applied to the children in experimental group for a total of 32 sessions each lasting 45 minutes for 14 weeks. The education was offered in three sessions per week in the first 4 weeks, and in two sessions per week in the following periods. The control groups were not treated. The P4C applications at experimental group were conducted by the researcher.The study group of the research, was comprised a total of 76 children, who were 48-72 month-old attending a state preschool education institution in Çukurova, the central district of Adana, in the academic year of 2015-2016. There were 31 children in the experimental group. There were 21 children in the control group 1, and 24 in the control group 2. The preschool was preferred because the middle socio-economic level families' children attend this institution. The data collection instrument was determined as the `Torrance Test of Creative Thinking Figural Form A` (TTCT) for measuring the creativity, and as `The Unexpected Content Task, First Order False Belief Task, and Second Order False Belief Task` for measuring the theory of mind. The demographic information of children and families was obtained by using `The Personal Information Form` developed by the researcher.The data gathered in the study was assessed in a structure from general to specific in line with the general purpose and sub-purposes of the research. The data was firstly transferred into the SPSS 20.0 software. In the analyses, it was examined whether the scores of experimental group, control group 1, and control group 2 in the ToM development tests and the TTCT Figural Form A differentiate in pretests and posttests. Scores related to the variables were obtained by conducting the Kruskal Wallis test when the assumption of normality is not met, and by using the one way analysis of variance (one way ANOVA) in cases of normal distributions. Moreover, the scores received by the children in experimental, control 1, and control 2 groups from the pretests and posttests were compared by using t-test and the Wilcoxon Signed Rank Test. Also, the Spearman Correlation Coefficient was used to identify the relations between the scores obtained by the children in the study group from the TTCT Figural Form A and the ToM development test.According to the research findings, there was a statistically significant difference between the children's total scores in the ToM posttest and in the ToM subtest (except the unexpected content task) in favor of the treatment group (p<.01). In addition, it was observed that the ToM posttest and subtest scores (except the unexpected content task) of the children in the treatment group were higher at a statistically significant level than the pretest scores of the latter (p<.01). Similar results were also obtained in the creativity test of this research. It was found that there was a statistically significant difference between the total scores of the children in experimental group and control groups from the creativity posttest, and their scores from the creativity sub-dimensions, in favor of experimental group (p<.01). Besides, a statistically significant increase was observed in the total creativity scores of children in the treatment group and in the latter's scores of creativity's sub-dimensions including fluency, originality, abstractness of titles, elaboration, resistance to premature closure, and list of creative forces (p<.05). In this study, it was detected that there was not any statistically significant correlation between the pretest and posttest scores of the creativity and the ToM, and there was a positive and mid-level significant relationship only between the creativity and ToM pretests scores of the children in the control group 2 (p<.01). According to the research results, the Philosophy for Children has positive effects on the theory of mind and creativity of the 48-72-month-old children.Keywords: Preschool education, philosophy for children, teaching thinking, creativity,theory of mind.