Çukurova bölgesinde ait fenilketonuri hastalarında sık görülen fenilalanin hidroksilaz gen mutasyonlarının parça uzunluk polimorfizmi ile saptanması

Abstract

ÖZET Çukurova Bölgesine Ait Fenilketonuri Hastalarında Sık Görülen Fenilalanin Hidroksilaz Gen Mutasyonlarının Parça Uzunluk Polimorfizmi İle Saptanması Fenilketonuri (PKU), fenilalanin hidroksilaz enzimini (PAH) kodlayan gendeki mutasyon sonucu oluşan ve otozomal resesif olarak kalıtılan kalıtsal metabolik bir hastalıktır. PAH enzimi fenilalanin aminoasidini tirozine çevirir. Yeni doğan bir bebekte; PAH enzimini tamamen inaktive edecek ya da daha az fonksiyonel hale getirecek bir mutasyon fenilalanin aminoasidinin metabolize edilmesini engelleyerek fenilalanin miktarında artışa neden olur. Fenialaninin vücutta enzim tarafından metabolize edilemeyince yan yollarla yıkılır ve bunun sonucunda toksik maddeler (fen i I ketonlar) oluşur. Bu oluşan toksik maddeler ve fenilalaninin yüksek düzeyleri, beyinde miyelin kılıf dejenerasyonuna ve mental retardasyona neden olur. PAH geni, 12. kromozomun, q22-q24,1 bölgesinde lokalize olup, 90 kb uzunluğunda ve 13 eksondan oluşmaktadır. Bu güne kadar PAH geninde 477 mutasyon saptanmıştır. Çukurova bölgesine ait fenilketonuri hastalarında sık görülen PAH genindeki mutasyonların saptanması amacı ile parça uzunluk polimorfizm (RFLP) moleküler tekniği kullanılmıştır. Bunun için 27 PKU hastası L48S, R261Q, P281L, IVS10-11g->a ve A300S mutasyonları için taranmıştır. Bu çalışma sonucunda, 54 mutant PKU allellinin 22'sinde IVS 10-11g->a, R261Q ve P281L mutasyonları tespit edildi. Bu mutant ailelerin 15'inde IVS 10-11g->a (%68,2), 6'sında R261Q (%27,3) ve 1'inde P281L (%4,5) mutasyonu saptandı. 54 mutant PKU allelinin hiçbirinde L48S (ekson 2) ve A300S (ekson 8) mutasyonları saptanamamıştır. Anahtar sözcükler: Fenilketonuri, Fenilalanin Hidroksilaz, Restriksiyon Enzimi Parça Uzunluk Polimorfizmi, Mutasyon.

ABSTRACT Identification of Phenylalanine Hydroxylase Gene Mutation with Restriction Fragment Length Polimorphism Techniques in Turkish Phenylketonuria Patients from Çukurova Region Phenylketonuria (PKU) is an autosomal resesive disorder caused by mutation in the phenyalanine hydroxylase gene otherwise known as PAH which produces an enzyme of the same name. Because this gene doesn't produce the correctly functioning enzyme. In the body, phenylalanine hydroxylase enzyme converts the aminoacid phenylalanine to tyrosine. A mutation in both copies of the gene for PAH means that enzyme is inactive or is less efficient and the concentration of phenylalanine in the new born baby can build up rapidly. As a result, high levels of phenylalanine and two closely related phenylalanine compunds known as phenylketons develop in the blood. These compounds are toxic to the central nervous system and cause brain damage and mental retardation ensues. The gene coding PAH is found in humans on chromosome 12 q22- 24,1, spaning about 90kb and containing 13 exsons. 477 mutations have been determined in the PAH gene. In this study, we used Restriction fragment polimorphisms at identification of phenylalanine hydroxylase gene mutation in Turkish Phenylketonuria patients from Çukurova region. 27 phenylketonuria patients were detected for L48S, R261Q, P281L, IVS1 fi ll g^a ve A300S mutations. In this study we determined IVS 10-11g-»a, R261Q and P281L mutation in 22 allelles of 54 mutant PKU alleles. We defined 15 IVS 10-11g->a (%68,2), 6 R261Q (%27,3), 1 P281L (%4,5) mutations in 22 mutant alleles. The most frequently observed mutation was IVS 10-11g^a as %68,2 so that we determined IVS 10-11g->a as a major mutation in our region. We couldn't determine L48S (ekson 2) and A300S (ekson 8) mutations in 54 mutant PKU alleles. Key words: Phenylketonuria, Phenylalanine Hydroxylase, Restriction Fragment Polymorphism, Mutation.