Deneysel stresin dişi ve erkek farelerde bazı davranış parametreleri üzerine etkisi ve bu etkilerde glutamaterjik sistemin rolü

Abstract

ÖZET Deneysel Stresin Dişi ve Erkek Farelerde Bazı Davranış Parametreleri Üzerine Etkisi ve Bu Etkilerde Glutamaterjik Sistemin Rolü Günlük yaşamın bir parçası olan, organizmada fizyolojik ve norokimyasal değişikliklere yol açan stres, genellikle zarar verici bir uyan olarak düşünülmektedir. Ancak, son yıllarda stresin organizmada neden olduğu adaptif değişikliklerin karmaşık ve çok yönlü olduğu gösterilmiş ve bu konuda yapılan çalışmalar önem kazanmıştır. Bu çalışma, deney hayvanlarında stresin lokomotor aktivite, motor koordinasyon ve pentilentetrazol (FTZ) konvülsiyonlan gibi, bazı davranış parametreleri üzerine etkilerini araştırmak ve bu etkilerde glutamaterjik sistemin rolünü incelemek amacıyla planlandı. Deneysel stres modeli olarak farelere 'immobilizasyon + soğuk' uygulaması seçildi ve oluşturulan deney gruplarında aşağıdaki sonuçlar elde edildi. İmmobilizasyon + soğuk stresi (stres) farelerde hem spontan lokomotor aktiviteyi hem de motor koordinasyonu azalttı. N-metil-D-aspartat (NMDA) reseptör antagonisti MK-801 kontrol grubunda düşük dozlarda lokomotor aktiviteyi artırırken, stres uygulanan grupta doza bağlı olarak bu parametreyi azalttı. Buna karşılık, MK-801 hem stres uygulanan hem de uygulanmayan farelerde (naif) motor koordinasyonu bozdu. Stres, PTZ'ye bağlı konvülsiyonlarm başlama zamanlarını uzatırken, ölüm oranını da azalttı. Benzer şekilde, MK-801 stres uygulanmayan farelerde PTZ'ye bağlı konvülsiyonlarm başlama zamanlarını uzatırken, ölüm oranını azalttı. MK- 801, en yüksek dozunda ölümü tamamen önledi. Stres ve MK-801 'in kombine uygulandığı farelerde ise, PTZ'ye bağlı konvülsiyonlarm başlama zamanları ayrı ayrı uygulandıklarında görülen artıştan daha fazla uzarken, bu gruptaki farelerin hiçbirisinde tonik konvülsiyona bağlı ölüm olmadı. Bulgular, deneysel stresin lokomotor aktivite ve motor koordinasyonu azalttığını, PTZ ile oluşturulan konvülsiyonlan hafiflettiğini, bu etkilerde X1Uglutamaterjik sistemin NMDA reseptörlerinin katkısının olduğunu göstermektedir. Anahtar Sözcükler : MK-801, Stres, Pentilentetrazol, Cinsiyet Farklılığı, Fare XIV

ABSTRACT The Effects of Experimental Stress on Some Behavioural Parameters and the Role of Glutamatergic System in Female and Male Mice Stress, which is a part of daily life, causes physiological and neurochemical changes in the organism, is thought to be a noxious stimulus in general. However, in recent years, it is well documented that, stress-induced adaptive changes are very confusing and so, studies in this field become important. This study was planned to investigate the effects of stress on behavioural parameters, such as locomotor activity, motor coordination and pentylenetetrazol (PTZ)-induced convulsions, and the possible role of glutamatergic system on its action in female and male mice. Cold-restraint stress was chosen to produce experimental stress. Results were expressed below for such experimental groups. Cold-restraint stress (stress) diminished both spontaneous locomotor activity and motor coordination in mice. While NMDA receptor antagonist MK- 801 facilitated locomotor activity in its low doses in control group, it diminished locomotor activity in a dose dependent manner in stress group. However, MK-801 impaired motor coordination both in stress and non-stress groups. While stress prolonged the onset of PTZ-induced convulsions, it decreased the percentage of death, as well. Like stress, while MK-801 prolonged the onset of PTZ-induced convulsions, it decreased the percentage of death in non-stress group of mice. MK-801 completely prevented death in its highest dose. When stress and MK-801 administrated in a combination, they prolonged the onset of PTZ-induced convulsions more significantly, and in this group of mice no tonic convulsions- related death was observed. These results investigated that, experimental stress diminished locomotor activity and motor coordination, and enhanced PTZ-induced convulsions, and MK-801 potentiated the effects of stress, as well. Key Words : MK-801, Stress, Pentylenetetrazole, Sex differences, Mice xv