Mersin il merkezinde ilköğretim 1. ve 6. sınıf öğrencilerin temel sağlık davranışları ve etkileyen faktörler

Abstract

ÖZET Araştırma, ilköğretim okullarında okuyan çocukların temel sağlık davranışlarım belirlemek amacıyla yapılmış tanımlayıcı bîr araştırmadır. Araştırma, Mersin merkeze bağlı sosyoekonomik düzeyleri farklı ilköğretim okullarından, basit rasgele örneklem yöntemiyle seçilen Şevket Pozcu, Gazipaşa, Cengiz Topel, Zeki Sabah, Yusuf Bayık ve Ersoy İlköğretim okullannda okuyan l.ve 6. sınıfa devam eden toplam 874 öğrenci ve aileleri üzerinde yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak kullanılan anket formları, değişik kaynaklardan yararlanarak, öğrenci ve ailelerine ilişkin sosyo-demografik bilgilerim ve temel sağlık davranışlarım sorgulayacak şekilde araştırmacı tarafından hazırlanmıştır. Öğrenci anket formları, 1. sınıflara araştırmacı tarafından yüz yüze, ö.sınıflara ise araştırmacı gözetiminde, anket formları dağıtılarak uygulanmıştır. Anne, baba ve ev özelliklerine ilişkin anket formları, aileye çocuklarının aracılığı ile ulaştırılmış. Araştırmaya kapsamım 448'ini (%51.3) 1. Sınıf, 426'sım (%48.7) ise 6. sınıf, 384'ünü (%43.9) kız, 490'ını (%56.1) erkek öğrenciler oluşturmaktadır. Araştırma kapsamındaki toplam 874 öğrencinin temel sağlık davranışlarından; genel temizlik (el yıkama, banyo yapma) davranışı açısından %30.3'ü yeterli, diş temizliği davranışı açısından %47.6'sı yeterli, beslenme davranışı açısından %58.4'ü yeterli, yeterli uyuma davranışı açısından %69.3'ü yeterli, sigara ile ilgili tutum ve davranışı açısından %81.9'u yeterli olduğu beMenrniştir. ö.sınıf öğrencilerin güvenlikle ilgili önemli telefonları bilme açısından %58.7'si yeterli bulunmuştur. Genel temizlik davranışları ile; öğrenim gördükleri okul, sınıf, anne ve babanın eğitim düzeyi, annenin çocukluğunun geçtiği yer, öğrencinin el-yüz temizliği, evde yaşayan kişi sayısı ve kardeş sayısı arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. Diş temizliği davranışları ile; okul, anne ve babanın eğitim düzeyi, anne ve babanın çocukluğunun geçtiği yer, anne ve babanın diş fırçalama alışkanlığı, öğrencinin ağız ve dişlerinin temizlik açısından görünümü, aylık gelir, evde yaşayan kişi sayısı ve kardeş sayısı arasındaki ilişkinin anlamlı olduğu görülmüştür. Beslenme davranışı ile sınıf, cinsiyet ve evde yaşayan kişi sayısı arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. 100Yeterli uyuma davranışının öğrencinin okuduğu sınıftan, anne mesleğinden ve annenin uyku bilgisinden etkilendiği saptanmıştır. Sigara ile ilgili tutum ve davranışların, öğrencinin okuduğu okul ve sınıf, anne ve babanın eğitim düzeyi, annenin sigara alışkanlığı, öğrencinin anaokuluna gitmiş olması, babanın mesleği, babanın alkol alışkanlığı, aylık gelir, evde yaşayan kişi sayısı ve kardeş sayısından etkilendiği belirlenmiştir. Çalışma bulgularımız çocukların temel sağlık davranışlarının yeterli düzeyde olmadığını göstermektedir.Geleceğin sağlıklı toplumunu oluşturacak çocuklara olumlu sağlık davranışları ne kadar erken yaşta öğretilirse sağlığı ilerletmek ve koruma o ölçüde sağlanmış olur. 101

SUMMARY It was investigated in this descriptive research to determine basic health behaviours of primary school students. Research was conducted and based on totally 874 first and sixth classes' students and their families selected by bask: random sampling method from different socio economic levels of primary schools in Mersin province centre as follows: Şevket Pozcu, Gazipaşa, Cengiz Topel, Zeki Sabah, Yusuf Bayik and Ersoy primary schools. Researcher was prepared poll sheets used for data collection by making use of different sources to query socio-demographic data and basic health behaviours of students and their families. Poll sheets were applied to first and sixth class students by face-to-fâce and distributing sheets respectively, under supervision of researcher. Poll sheets for parents were conveyed them via their children. Sample students were constituted as follows: 448 (SI. 3 %) first class vs. 426 (48.7 %) sixth class students and 384 (43.9 %) female vs. 490 (56.1 %) male students. Adequately behaved student percents for common cleanliness, dental care, nutritional behaviour, sleeping behaviour and smoking behaviour were determined in totally 874 sample students group as 30.3 %, 47.6 %, 58.4 %, 69.3 % and 81.9 %, respectively. It was observed 58.7 % of sixth class students were adequately behaved for having information on emergency call numbers. It was determined significant relations between common cleanliness behaviours with school and class characteristics, parental education level, maternal childhood story, exterior cleanliness of student, home population and sibling count. It was found significant relations between dental care behaviours with parental education level, parental childhood story, parental tooth brushing habit, exterior sight of student's mouth and teeth, monthly income level, home population and sibling count. It was observed significant relations between nutritional behaviour with class characteristics, sex and home population. It was determined adequate sleeping behaviour was affected from class characteristics, maternal occupation and maternal sleeping knowledge. 102It was also determined smoking behaviour was affected from school and class characteristics, parental education level, maternal smoking habit, nursery school story of student, paternal occupation, paternal alcohol habit, monthly income level, home population and sibling count. In conclusion findings were showed basic health behaviours are not at adequate levels. If positive health behaviours were taught to children for healthy next generation as soon as possible early stages of their life, it will be succeeded health improvement 103