Febril nötropeninin değişik klinik evrelerinde serum sitokin ve CRP düzeylerindeki değişiklikler

Abstract

FEBRİL NÖTROPENİNİN DEĞİŞİK KLİNİK EVRELERİNDE SERUM SİTOKİN VE CRP DÜZEYLERİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLER ÖZET Nötropenik hastada en önemli değerlendirme risk grubunun belirlenmesidir. Düşük riskli hastaların hastanede izlenmemesi veya kısa sureli hospitalizasyonu maliyet ve dirençli hastane florasıyla karşılaşmama açısından arzu edilen bir yaklaşımdır. Yüksek riskli hastalarda ise sepsise gidişin erken tespit edilebilmesi hayat kurtarıcı olabilir. Günümüzde nötropenik hastada sadece klinik değişkenleri kullanarak düşük ve yüksek risk gruplarının belirlenmesi yeterince güvenilir bulunmamaktadır. Klinik verilerle desteklenecek laboratuar parametreleri bu konuda daha yararlı olabilir. Bu amaçla febril nötropeni sürecinin çeşitli klinik evrelerindeki serum sitokin ve CRP düzeylerinin tespit edilmesi riskin erken tespitini, yeni tedavi yaklaşımlarını ve prognoz tayinini mümkün kılabilir. Bu amaçla daha önce hiç bir tedavi almamış değişik maligniteleri olan 22 hastada kemoterapi öncesi, kemoterapi sonrası ateşsiz nötropenik dönemde, ateşli nötropenik dönemde ve ateşin düşüp nötropeninin düzeldiği iyileşme döneminde olmak üzere dört değişik klinik evrede toplanan serum örneklerinde IL-6, DL-8, DL-2R, TNF-a, DL-10 ve CRP düzeyleri çalışıldı. Serum DL-6, DL-8, IL-2R ve CRP düzeyleri kanserli hastalarda sağlıklı kontrollere göre kemoterapi öncesi dönemde de yüksek bulunmuştur. Bu parametreler ateşsiz nötropenik dönemde kemoterapi öncesi döneme göre anlamlı yükselmişler ve ateşli nötropenik dönemde tüm dönemlerden belirgin yüksek olarak zirve değerlerine ulaşmışlardır. Bu klinik evrelerden prediktivite çalışmaları için en önemlisi ateşsiz nötropeni evresidir. Bu dönemde klinik olarak farklı hiçbir gelişme olmamasına rağmen hastalarımızda hem DL-2R, DL-6, IL-8 hem de CRP ortalama düzeyleri yükselmişti. Ancak bu dönemde IL-8 düzeyleri sadece iki hastada, CRP düzeyleri dört hastada, IL-2R düzeyleri beş hastada, IL-6 düzeyleri dokuz hastada, bazal düzeylerine göre farklı değildi. Ek olarak ateşli nötropenik dönemde IL-2R, DL-6, DL-8 ve CRP ortalama düzeyleri zirve yapmasına karşın bu dönemde DL-8 ve CRP düzeyleri hastaların tümünde bazal düzeylerine göre belirgin artmışken, DL-2R düzeyleri bir hastada ve DL-6 düzeyleri iki hastada, bazal düzeylerine göre farklı değildi. Bu sonuçlara bakılarak en güvenilir ve kararlı artışın DL-8 için gerçekleştiği söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Febril nötropeni, sitokinler, CRP, sepsis, akut faz reaktanı 63

SERUM CYTOKINES AND CRP LEVELS IN VARIOUS CLINICAL STAGES OF FEBRILE NEUTROPENIA SUMMARY The most important evaluation of the neutropenic patients is to determine the risk group. The desired approach to patients with low risks should be either not to hospitalize or to hospitalize for a short period of time which both decreases the cost and exposure to the resistant flora. The early diagnosis of sepsis in patients with high risk may be life saving. Recently, the determination of low and high-risk groups only by the clinical variables is not found to be a reliable method. The laboratory parameters supported by the clinical variables may be more practical. The determination of serum cytokines and CRP levels in various clinical stages of febrile neutropenia may be helpful both for the early risk diagnosis, new treatment approaches, and prognosis. Twenty-two patients with various malignancies who have not been treated previously, we determined serum EL-6, IL-8, IL-2R, TNFtK, IL-12 and CRP levels in four different clinical stages; prior to chemotherapy, afebrile neutropenic period after chemotherapy, febrile neutropenic period, and afebrile recovery period with gradually improving neutropenia. Serum IL-6, IL-8, IL-2R and CRP levels were found to be elevated prior to chemotherapy in patients with malignancy when compared with the healthy control group. Those parameters were also found to be elevated in the afebrile neutropenic period after chemotherapy when compared with levels prior to chemotherapy and the highest levels were encountered in the febrile neutropenic period when compared with the other three clinical stages. Serum IL-6, IL-2R and CRP levels were found to be decreased in the afebrile recovery period to their levels prior to chemotherapy. For predictivity studies, afebrile neutropenic period was the most important period. Although no clinical difference was observed in the afebrile neutropenic period, serum sIL-2R, IL-6, IL-8 and CRP levels were elevated. However, no difference was observed in two patients for IL-8 levels, in four patients for CRP levels, in five patients for sIL-2R levels, and in nine patients for IL-6 levels. Additionally, serum sIL-2R, IL-6, IL-8 and CRP levels were the highest in the febrile recovery period. In this period, serum IL-8 and CRP levels were elevated in all patients when compared with the basal levels. However, serum sIL-2R levels in one patient and serum IL-6 levels in two patients did not differ from their basal levels. In conclusion, serum IL-8 levels 64