Abdurrahman Tâğî, hayatı ve tasavvufî görüşleri

Abstract

Abdurrahman Tâğî, Bitlis'in Norşin ilçesinde yaşamış Nakşibendî tarikatının Hâlidî koluna bağlı bir mutasavvıftır. Şeyhine olan bağlılığıyla ön plana çıkmış, şeriat-tarîkat kurallarına sımsıkı bağlı bir âlimdir. Halifelik aldıktan sonra Norşin'de kurduğu dergâh ve medrese, bölgenin en önemli ilim merkezlerinden biri olmuştur. Zira yetiştirdiği ilim talebeleri, mürit ve halifeleri sayesinde Hâlidîlik kolunu, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Suriye'ye kadar yayma gayreti göstermiştir. Tâğî'nin öne çıkan en önemli özelliklerinden birtanesi olan sünnet-i seniyeye olan bağlılığı, irşad ve sohbetlerine de yansımış, müritlerine, bid'at ve ruhsatları terk etmelerini ve sünneti seniye ile amel etmelerini her daim tembihlemiş, tarikat ve şeriat arasındaki dengeyi sağlam temeller üzerine tesis etmiştir. Zira her bid'atın bir sünneti ortadan kaldırdığını ifade ederek, İmam Rabbânî ile aynı çizgide olduğunu göstermiştir. Tâğî, sohbet ve râbıta konularına ayrı önem vererek, sohbetin kâr kazandıran büyük bir ticaret olduğunu vurgulamış, sohbetin, ihlâs ve muhabbeti artırdığını, dünya sevgisine engel olduğunu ifade etmiştir.Mevlânâ, Tasavvufta mürşidsiz yola çıkılamayacağı, çıkılsa bile şeytan ve nefsin tuzaklarına yenik düşüp yolu kaybedeceğini bildirken, Abdurrahman Tâğî de mürşidi kâmili, kendi irade ve benliğinden sıyrılıp, Allah'ın iradesi altına giren, Allah (c.c.)'ın iradesi ve rızası dışında bir söz ve eylemde bulunmayan rehber şeklinde tarif etmiştir. En büyük kerâmetin istikamet üzere olmak olduğunu bildiren Tâğî, şerîatta lakayt davranıp olağan üstü olaylar sergileyenlere kanılmaması gerektiğini savunmuştur. Şerîata önem vermeyen kişilerin, bin kerâmet gösterse bile, şeyhliklerine itibar edilmemesi gerektiğini kaydederken, sahte müteşeyyihlere karşı uyanık olmamız gerektiğini ifade etmiştir. Abdurrahman Tâğî, tarîkatın, ihlas, muhabbet ve şerîata bağlılık ekseninde olduğunu, tarikatın amacının da şerîat hükümlerinin ayrıntılarını ve hikmetlerini bilmek olduğunu kaydederek, tarîkat sınırlarının, şeriat kuralları ile çizildiğini vurgulamıştır. Tâğî, tarîkatın diğer bir amacının da nefsin hilelerini ve kötülüğünü öğretip, insanlara tayakkuz hali kazandırmak, gaflete düşmemelerini sağlamak olduğunu vurgulamıştır.Mürid-mürşid konusuna da değinen Tâğî, mürşid ve müridin sıfatları ve görevleri üzerinde de durmuş, mürşid-veli ve derviş gibi kavramların arasındaki farkları da izah etmiştir.

Abdurrahman Taghi is a Sufi who lived in Bitlis' Norshin district and he is bound up with Khalidi branch of Naqshbandi tariqa. He was distinct by being very attached to his sheikh and he was a scholar who is very attached to sharia laws. After he was the caliph, the dervish convent and madrasah he established in Norshin became one of the most important centers of knowledge. He also spread Khalidi branch in Eastern Anatolia, Southeastern Anatolia, and Syria through his students and dervishes. One of Taghi's most important feature is being very attached to the Sunnah, and this reflected on his guidance and talks. He always adviced his students to leave bid'ah and warrants and stick to the Sunnah, so he built a strong balance between tariqa and sharia. He uttered that each bid'ah is annihilating a sunnah and so he demonstrated that he is on the same line with Imam Rabbani. Taghi, attached importance to the religious conversation (sohba) and bonding with heart (rabita) and emphasized that religious conversation is a profitable trade and it increases sincerity (ihklas) and muhabba, also it is preventing love of the world. Mawlana notifies that in Sufism one cannot start off without a murshid and even if he does he is going to get lost because of traps of devil and nafs. And Abdurrahman Taghi defines murshid-i kamil as, the one who leaves his will and self and gives his will to the sovereignty of Allah and never does or says anything except for Allah's will and assent. He informs that the biggest miracle is to be on the right path and he says people shouldn't lend credence to those who don't show any sign of interest to sharia but demonstrating extraordinary actions. He says that people shouldn't accredit those who don't show interest in sharia even if they demonstrate many miracles and utters that people need to be awake towards fake sheiks.Abdurrahman Taghi noted that tariqa is with ikhlas, muhabba and being attached to the sharia and its aim is to know details and hidden causes of sharia laws and emphasized that borders of tariqa are drawn by sharia laws. Tahgi also emphasized that another aim of tariqa is to show tricks and evil of nafs and so cause people to be more awake and hindering them from being heedless. Also, Taghi referred to the topic of murid-murshid and explained their attributes and duties and also he explained the difference between concepts like wali and darwish.