Ahmed Zerrûk`un hadisçiliği ve sünnet anlayışı

Abstract

Tezimiz, sûfî ve fakîh olmasının yanında muhaddis olarak da bilinen Mağrib'li âlim Şeyh Ahmed Zerrûk'un hadisçiliğini ve sünnet anlayışını konu edinmektedir. Üç bölümden oluşan araştırmamızın giriş bölümünde Şeyh Zerrûk'un yaşamış olduğu IX/XV. asrı siyâsî-sosyal ve ilmî-kültürel açıdan inceledik. Böylece Zerrûk'un yaşadığı toplumdan siyâsî, sosyal ve ilmî olarak ne kadar etkilendiğini ve topluma ne ölçüde tesir ettiğini tespit etmeye çalıştık.Birinci bölümde Şeyh Zerrûk'un hayatı, ilmî şahsiyetinin teşekkülünde etkili olan hocaları ve talebeleri hakkında bilgi verdik. Ayrıca onun eserlerine ve okuyup icâzetini aldığı kitaplara kısaca değindik. İkinci bölümde ise onun kelâm, fıkıh ve tasavvuf ilimlerindeki yeri ele aldık; itikatta ve fıkıhta Şeyh Zerrûk'un benimsediği mezhebe ve intisap ettiği tarikatlara yer verdik. Zerrûkiyye tarikatının teşekkülü hakkında kısaca bilgi verip sûfî gelenekte etkilendiği âlimlere değindik.Çalışmamızın son bölümünde esas itibariyle Şeyh Zerrûk'un hadisçiliğini ve sünnet anlayışını inceledik. Bu bölümde öncelikle Zerrûk'un hadis ilmiyle ilgili görüşleri belirtip ardından söz konusu alanda kaleme aldığı eserleri tedkik ettik. Bu eserleri; üslûp, muhteva ve kaynakları yönünden değerlendirerek İbnü's-Salâh, İbn Hacer ve Şâtıbî gibi bazı âlimlerin eserleriyle mukayese ettik. Ayrıca Şeyh Zerrûk'a göre sünnetin değeri ve sünnete ittibânın önemi gibi konular üzerinde durup onun bid῾atlarla mücadelesini ele aldık ve toplumun ıslahı için ortaya koyduğu çözüm önerilerine yer verdik.Anahtar Kelimeler: Mağrib, Ahmed Zerrûk, Zerrûkiyye, Hadis, Sünnet, Bid῾at, Sufi, Muhaddis.

Our thesis mainly deals with opinions of Sheikh Ahmad Zarrūq on Hadith and the Sunnah, who was a Maghriban scholar and known as a sūfi, faqīh and muhaddith. Our work consists of three parts: In the introduction section, we have examined 9/15 th century in which Zarrūq lived from political-social and scientific-cultural point of views. Here, we have tried to determine how the society in which he grew up affected on the life of Sheikh Zarrūq socially and scientifically and vice versa.The first section, we have given information about the life of Sheikh Zarrūq, his teachers who great role on the development of his scientific personality, and his students. Besides, we have mentioned briefly the names of his works, and the books who received their ijāza. In the second section, we have studied the place of Sheikh Zarrūq in different Islamic sciences as a Islamic theology (kalām), Islamic jurisprudence (fiqh) and mysticism (tasawwuf). In this part, we have also shed light the madhabs in Islamic jurisprudence and theology which he embraced. In this context, we have shortly pointed out the mystic schools (tarīqa) that Zarrūq adopted and construction of Zarrūqiya, and the scholars who affected him in sūfi tradition.The last and main section of our thesis, we have primarily examined the opininons of Sheikh Ahmad Zarrūq about Hadith sciences and his understanding of Sunnah. We have analyzed his views about the science of Hadith in details and his works on it. We have evaluated these works in respect to wordings, contents and sources; and also compared his works of some scholars such as Ibn al-Salāh, Ibn Hajar and al-Shātibī. In addition to these, we have emphasized the value of Sunnah and the importance of observance to the Sunnah according to Sheikh Zarrūq. In this regard, his fights against bid῾ah have been studied in this context, and the solutions for the improvement and reformation of society which he suggested was mentioned.Key Words: Magrib, Ahmad Zarrūq, Zarrūqiya, Hadith, Sunnah, Bid῾ah, Sufi, Muhaddith.