Zâhirî mezhebine göre hırsızlık haddinin teşekkülü

Abstract

İnsanın haysiyet ve şerefini koymuş olduğu kurallarla koruma altına alan İslâm dini, onun; canına, malına ve ırzına yapılacak saldırıları büyük günahlardan saymış ve bunlara karşı işlenecek suçları engellemek adına bir takım müeyyideler getirmiştir. Mala yönelik suçlar arasında yer alan hırsızlık eylemi İslâm ceza hukukunda had suçları içerisinde yer almakta olup bu suçu işleyen faile el kesme cezası öngörülmektedir. Ancak İslâm hukukçuları bu suçun oluşumu ve cezanın uygulanması için; suçun konusu olan mal, bu malın bulunduğu mahal, suçun icrası ve eylemi gerçekleştiren kişi ile ilgili birtakım şartlar aramışlar ve bazı hususlarda farklı görüşler ortaya koymuşlardır.İslâm hukuk tarihinde nasların zahirlerindeki hükümlerle yetinmeyi ilke edinen tek yaklaşım olan Zâhirî mezhebi fıkıhta re'ye ne ölçüde yer verilmesi gerektiği konusunda ortaya çıkan ayrışmada re'y/kıyas karşıtlığının vardığı nihâî noktayı temsil etmektedir. Bu mezhebin zahirciliği, şer'î hükümlerin elde edilmesinde nasların yalnızca lafız anlamları ile yetinmeleri anlamına gelir. Zâhirîlerin bu özellikleri hırsızlık suçuna yaklaşımlarında net bir şekilde görülmektedir. Çünkü onlar hırsızlık suçu ile ilgili âyetin zahiriyle yetinmektedirler. Bu sebeple de hırsızlıkta malın yakın akrabadan, devlet hazinesinden veya korunaklı alandan çalınmış olması vb. durumlarında diğer mezheplerden farklı olarak hırsıza had cezasının uygulanması gerektiği görüşünü savunmuşlardırZâhirî mezhebine göre hırsızlık haddinin teşekkülü adını vermiş olduğumuz bu çalışmada hırsızlık suçunu, bu suçun İslâm ceza hukukundaki yerini ve oluşum şartlarını Zahirîlerin görüşleri çerçevesinde diğer mezheplerle mukayese yaparak ele aldık.Tezimiz bir giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Girişte Zâhirî mezhebi hakkında genel bir bilgi verip fıkıh usulüne dair görüşlerine, önde gelen temsilcilerine ve bunların eserlerine kısaca değindik. Birinci bölümde hırsızlık eyleminin daha iyi anlaşılması amacı ile suç ve ceza kavramlarının tanımı ile bunların unsurlarını bu konuyla alakalı yapılmış çağdaş eserlerden istifade ederek açıklamaya çalıştık. İkinci bölümde Zâhirî mezhebine göre, hırsızlık suçunun tanımını, unsurlarını, tespitini ve hükmünü diğer mezheplerle mukayese ederek açıklamaya gayret ettik.Anahtar Kelimeler: Zâhirîler, Had suçu, Had cezası, Cumhur, Hırz.

Islam religion, which protects the reputation of human beings with the laws it established has been regarding the assaults against their lives, property and honour as of the greatest sins and imposing sanctions in order to prevent the crimes against these. Theft which is among the crimes against property is categorized in hadd (pl. Hudud) offenses and amputation is prescribed for the offender. However, Islamic jurists stipulated certain conditions about the property which is the subject of this crime, the location of this property, then execution of the crime and the offender of the crime for the constitution of the crime and execution of the punishment and put forth different views about some matters. In the history of Islamic law, Zâhirî madhhab, which is the only approach adopt doing with rules in the apparent meanings in Qurʾan or Sunna as a principle, represents the ultimate end which the discrimination between re'y (discretion on the matters which are not mentioned in Qurʾan or hadith depending on the general principles) and kıyas (discretion on the matters which are not mentioned in Qurʾan or hadith comparing them with the ones mentioned in Qurʾan or hadith) reaches in the dispute about the extent to which re'y should be included in Fıkıh (Islamic law). Using the apparent meanings (zahir) of Qurʾan or hadith means doing with only the exact meanings of the words in Qurʾan or hadith to get the principles of Sharia law. This speciality of the Zâhirî can be clearly seen in their approach to the crime of theft since they do with the apparent meaning of the Qurʾan verse related to the crime of theft. Therefore, in case that the property is stolen from a close relative, state treasury or a protected place etc., they, unlike the other madhhabs, argue the view that hudud penalties should be applied to the offender. In this study which is called `Constitution of hadd penalties for theft according to Zâhirî madhhab` we discussed the crime of theft, its place in Islamic criminal law and constitutional conditions within the frame of the Zahirî by comparing with other madhhabs. Our thesis consists of an introduction and two chapters. In the introduction, we gave general information about Zâhirî madhhab and discussed their views about Islamic law, outstanding representatives and their works briefly. In the first chapter, in order to make the act of theft clearer, we tried to define crime and punishment concepts and their elements using the contemporary works related to this subject. In the second chapter, we tried to explain the definition of the crime of theft, its elements, detection and sentence according to Zâhirî madhhab by comparing with other madhhabs.Key Words: the Zâhirî, Hadd offenses, Hadd penalties, Islamic jurists, Hırz.(Protection)