İmam Birgivî`de takvâ kavramı

Abstract

İmam Birgivî (1523-1573), Kânûnî Sultan Süleyman (v. 974/1566) döneminde doğmuş, klâsik Osmanlı eğitim sistemi içinde önemli şahsiyetlerden ders alarak yetişmiş ve öğrenci yetiştirmiş, değerli âlimlerimizden biridir. O, yaşadığı çağın problemleriyle yakından ilgilenmiş, Kur'ân ve sünnete olan bağlılığını hayatı boyunca fikirleri ve yaşantısıyla göstermiş, bid'atlerle mücadele etmiş, ömrünü iyiliği emretmeye, kötülükten sakındırmaya adamıştır.İmam Birgivî, ilim mirasımıza bıraktığı eserlerinde, sağlam bir inancın kurallarını ele alarak, övülen ve yerilen ahlâk özelliklerini `takvâ` kavramı etrafında toplamıştır. Ona göre takvânın fazileti ayet ve hadislerle belirlenmiştir. Takvânın kazanılması da, fenâ ve yasaklanmış şeylerden uzaklaşarak iyi olan işlere yönelmekle mümkündür. İmam Birgivî, kalbin her türlü kötülüklerden temizlenmesi ve faziletli şeylerle süslenmesini tasavvufun özü olarak belirtmiştir. Tasavvufu `Bütün kötü ahlaktan çıkıp iyi ve âlî ahlâka girmektir.` diye tarif etmiştir. O, hiçbir zaman tasavvufa karşı olmamış, zamanındaki ehil olmayan kişilerce tasavvuf adına yapılan bid'atlere karşı çıkmıştır. O, tasavvufî yaşayışını şeriat ilmi çerçevesinde tutmayı başarmış, devrinin ilim adamları arasında söz sahibi olmuş, taklitten uzak tahkîkî imanıyla aklı ve mantığı kalbinin yanından ayırmamıştır. Takvâyı yaşayışıyla anlatmış bir âlim olarak tarihin şeref levhalarında yerini almıştır.İmam Birgivî, `Taat, tâkat miktarıncadır.` diyerek takvâlı yaşanması konusunda insanın gücünün üstünde zorlanmaması gerektiğini belirtmiştir. Takvâlı kişide bulunması gereken özellikleri; Allah'a ve âhiret gününe inanmak, şirk koşmamak, dönüşün Allah'a olduğunu unutmamak, hayır ve şer ile denendiğinde sabredebilmek, boş yere yaratılmadığının bilincinde olmak, büyüklük taslamamak, fesat çıkarmamak, başta namaz olmak üzere ibadetleri düzgün yapmak, cihad etmek, insanlara iyilik yapmak, haddi aşmamak, nefisleri temizlemek olarak belirtmiştir.İmam Birgivî, takvâya ulaşmanın yolunun kalbi, dili, gözü, kulağı, eli, ayağı, mideyi, tenasül uzvunu; günahlardan, kötü ahlaktan koruma olduğunu ifade etmiştir. Bu azâlarda bulunmaması gereken kötü davranışları hastalık diye adlandırmış, bunlardan korunulması için tavsiyelerde bulunmuştur. Ayrıca yapılması gereken güzel davranışları da şer'î delillerle sade bir dille ifade etmiştir. Aşırı titizlik gibi bazı davranışların takvâ zannedildiğini, hâlbuki bunların hayatı zorlaştıran yanlış tutumlar olduğunu belirtmiştir.Anahtar Kelimeler: İmam Birgivî, Tasavvuf, Takvâ, Nefis, Ahlak.

Imam Birgivi (1523-1573), was born under Kânûnî Sultan Suleiman (v. 974/1566)'s rule, was thought by the most prominent teachers, has raised students, and is one of our most valuable scholars. He has shown great interest in his era's problems, has shown his devotion to Quran and sunnah all his life with his ideas and lifestyle, has opposed Bid'ahs, has devoted his life to doing good deeds and avoiding evil.Imam Birgivi in this work which he left to our legacy of science, with went over the rules of a strong belief, gathered praised and critised moral features around the concept of taqwa. According to him, merit of taqwa was defined suras and hadiths. Gaining of taqwa is only possible with avoid from vicious and forbidden things, and verge into actions that are good. Imam Birgivi stated that washing of heart from all kinds of evil, and dolling with merit things is the essence of the Islamic mysticism. He described Islamic mysticism as `Leaving all evil moral, go in good and exalted moral.` He was never against to Islamic mysticism, was against to Biad'ahs that were made to Islamic mysticism which made by people that are not competent in this time. He managed to hold living of Islamic mysticism around sharia science, had a voice among scientist of his age, never separated mind and logic from his heart with enquiry faith far from imitation. Being as a scholar who told taqwa with his way of living, took place in an honorable panels of history.Saying `Worship is in the ratio of strength.` Imam Birgivi stated that about living with taqwa one should not be forced beyond his strength. He stated characteristics of people with taqwa must have as believing Allah and Judgment Day, not to attribute a partner to Allah, being patient while tested with good and bad, being aware of not being created for nothing, not patronizing, not making evil, doing properly all worshipping especially namaz, making jihad, doing good to people, not encroaching, cleansing from desires Imam Birgivi stated that way of reaching to taqwa is protecting heart, tongue, eye, ear, foot, stomach and genitals from sins and bad moral. He described wicked actions which this organs should not do as a sickness and gave advices to avoid from these. Also stated that nice actions that should be made with evidence from sharia and plain language. He stated that acts like punctiliousness often mistaken for taqwa but those are wrong manner that make life harder.Keywords: Imam Birgivi, Sufism, Taqwa, Nefs, Moral.