Bizan İmparatorluğu Devrinde Anadolu`da Ermeniler (330-641)

Abstract

Bizans – Ermeni ilişkileri çok eskiye (Roma dönemi) dayanmakla birlikte, Bizans'ın 330 yılında Byzantion bölgesinde yeni başkentini tesis etmesi Ermeniler ile olan ilişkilerine yeni bir boyut kazandırmıştı. Roma, Ermeniler üzerinde genel olarak özerk bir protektora uygularken, Bizans, Ermenilere karşı daha merkeziyetçi bir tutum sergilemiştir. Özellikle İmparator I. Theodosius'un 387 yılında Sâsâniler ile yaptığı antlaşmadan sonra ikiye bölünen Ermenistan üzerinde Bizans'ın politik duruşu bu merkeziyetçi tutumun başlangıcıydı. İmparator Arkadius Bizans Ermenistanı'nı ilga ederek bu süreci başlatmış, Leon Hanedanı ve özellikle Iustinian Hanedanı döneminde sert bir şekilde artmıştı. Bizans, Ermenileri çeşitli bölgelere göçlere tabi tutarak onları imparatorluk içinde eritmeye çalışmış ve kilise aracılığıyla dini bir asimilasyon uygulamıştır. Aynı durumu Sâsâniler tarafından da yaşayan Ermeniler üç yüz yıldan fazla bir süre bu iki güç arasında bir denge siyaseti izleyerek varlıklarını devam ettirebilmiştir. Herakleios dönemi belki Ermeniler için biraz olsun huzur dönemi olabilirdi ancak İslamiyet'in zuhuru sonrasında Ermeniler tekrar iki büyük güç arasında kalmaya devam edecekti.

The Byzantine – Armenian relations were based on the very ancient times (Roman period), and the establishment of the new capital in the Byzantium region of Byzantine in 330 AD gave a new dimension to the relations with the Armenians. While Rome praticed an autonomous protectorate over the Armenians, Byzantine had more centralist attitude aganist the Armenians. In particular, the Byzantine political stance on Armenia, which was dived into two after Emperor Theodosius I agreeament with the Sâsânids in 387, was the beginning of this centralist stance. The Emperor Arcadius initiated this process by abolishing Byzantine Armenia, and it had grow drastically during the period of Leon Dynasty and especially Justinian Dynasty. The Byzantine, Armenians subjected to immigration in various regions, tried to eliminate them in the empire and applied religious assimilation through the chuch. The Armenians living in the same situation by the Sâsânians have been living a policy of balance between these two forces for were than three hundred years. The Heraclius period might have been a little peaceful for the Armenians, but after the appearance of Islam, the Armenians would continue to be between the two great powers again.