Kayseri ilinde sağlık hizmetleri talebinin belirleyicileri: Nested Multinominal Logit Model analizi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı sağlık hizmetlerine olan talebi etkileyen faktörleri belirlemektir. Bu çerçevede Kayseri ilinde anket yöntemi ile toplanan veriler kullanılarak, hanehalkının bir sağlık problemine bağlı olarak sağlık kuruluşuna başvuru tercihi ile ilişkili faktörler ve sağlık kuruluşu tercihleri ile ilişkili faktörler hem teorik hem de ampirik açıdan ele alınarak incelenmiştir. Veri seti Kayseri ilinde Ekim 2017'de onbeş günlük süre içerisinde yapılan hanehalkı anket uygulaması ile oluşturulmuştur. Anket sonucu elde edilen veriler yardımıyla her iki karar seviyesini aynı anda tahmin eden tam bilgiye dayalı maksimum olabilirlik (FIML) tekniği kullanılarak Nested Logit Model tahmin edilmiştir. Hanehalkı düzeyindeki değişkenlerin sağlık kuruluşuna başvurma kararını etkilemesi beklenen değişkenler olarak, hasta ve sağlık kuruluşuna özgü değişkenler ise sağlık kuruluşları tercihini etkilemesi beklenen değişkenler olarak analize dahil edilmiştir. Modelin üst seviyesinde hanehalkı reisinin eğitim düzeyi, hastalık şiddeti ve bazı sağlık problemi şikâyetleri sağlık hizmeti alma kararını istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde etkilemektedir. Modelin alt seviyesinde hastanın eğitim düzeyi hem kamu sağlık kuruluşlarının hem de özel sağlık kuruluşlarının tercih edilme olasılığını azaltmaktadır. Ayrıca sağlık kuruluşuna başvurmama tercihine göre kamu sağlık kuruluşlarına başvurma olasılığı hastanın yaşı ile birlikte azalmaktadır.Anahtar Kelimeler:Sağlık Hizmetleri Talebi, Fayda Maksimizasyonu Yaklaşımı, Kesikli Tercih Modelleri

The main purpose of this study is to identify the factors that affect the demand for health care services.In this framework, the factors that associated with the decision of consulting health care facility due to a health problem and the choice between health care facilities were examined from the point of view both theoretically and empirically by using the data collected by the questionnaire method in Kayseri. The dataset was formed in Kayseri province in October 2017 with a household questionnaire conducted within a period of fifteen days. The Nested Logit Model was estimated using the full information maximum likelihood (FIML) technique, which estimates both decision levels simultaneously with the help of the data obtained from the survey. Variables at the household level that are expected to be influenced by the decision to consult to the health care facility and variables specific to the patient and health care facility are included as variables that are expected to influence the choice of health care facilities. In the upper level of the model, the level of education of the head of household, disease severity and some health problems complicate positively and statistically affect the decision to consult health care facilities. In the lower level of the model, the probability of consulting both public and private health care reduces with the level of education of the patient. Furthermore, the probability of consulting public health care facilities decreases with the age of patient relative to the no-care.Key Words:Demand for Health Care, Utility Maximization Approach, Discrete Choice Models, Nested Multinominal Logit Model, Kayseri