Hematolojik malignansilerde P-glikoprotein ekspresyonunun flow(akım) sitometri ile tayin edilmesi

Abstract

Tümör hücrelerinde kemoterapötik ilaçlara karşı direnç gelişmesine yol açarak tedaviyi başarısız kılan nedenlerden biri çoklu ilaç direnci (Multi Drug Resistance, MDR)'dir. Hücresel çoklu ilaç direncinde önemli nedenlerden birincisi hücre zarında yerleşen ve genellikle lipofilik yapıdaki ilaçların hücre içinde birikmesini önleyen MDR1 geni tarafından kodlanan P-glikoprotein (P-gp)'dir. Bu nedenle P-gp ekspresyonu hücresel çoklu ilaç direnci ile yakından ilişkilidir. P-gp ekspresyonunun kemoterapi sonrasında arttığı bildirilmektedir. Monoklonal antikorlar yardımıyla işaretleme sayesinde hücre yüzeyinde P-gp ekspresyonu ölçülebilmektedir.Bu işaretleyicilerden biri olan CD34, lösemik blastik hücre markerı olarak kullanılmaktadır.Bu çalışmada Erciyes Üniversitesi Mehmet-Kemal Dedeman Hematoloji-Onkoloji Hastanesi Akım Sitometri Laboratuvarına gelen, akut lösemi tanısı alan 50 hastanın kemik iliği örnekleri ile kontrol grubunu oluşturan 20 sağlıklı bireyin periferik kan örnekleri kullanıldı. Bu örneklerden elde edilen süspansiyon halindeki hücreler de, P-gp PE ve CD34 PerCP ile işaretlenerek akım sitometri ile yüzey ekspresyonları ölçüldü. Hasta örneklerinin 12'sinde FSC-SSC ekranında 102 ile simgelenen kısımdan daha kuvvetli ekspresyon izlenmesi, P-gp ekspresyonunun pozitif olması olarak kabul edildi. Hasta örneklerinin 11'inde FSC-SSC ekranında 102 ile simgelenen kısımdan daha kuvvetli ekspresyon izlenmesi, aynı şekilde CD34 ekspresyonunun da pozitif olması olarak kabul edildi.Çalışmamızda 30 akut myelositik lösemi (AML) hastasının 6'sında (%20) P-gp ve CD34 ekspresyonu tespit edilirken, 20 akut lenfositik lösemi (ALL) hastasının 6'sında (%30) P-gp, 5'inde (%25) CD34 ekspresyonu tespit edildi. Veriler SPSS 15.0 istatistik programı ile değerlendirildi. İstatistiksel analiz khi-kare exact yöntemi ile yapıldı. p<0.05 değeri anlamlı kabul edildi. AML ve ALL kemik iliği örneklerinde P-gp ve CD34 ekspresyonları arasında anlamlı bir ilişki olduğu görüldü (p=0.001). AML kemik iliği örneklerinde cinsiyete bağlı olarak P-gp ve CD34 ekspresyonları arasında anlamlı bir ilişki bulunamadı (p=0.378). ALL kemik iliği örneklerinde de cinsiyete bağlı P-gp ve CD34 ekspresyonları arasında anlamlı bir ilişki gözlenmedi (p=0.628, p=0.999).Sonuç olarak bulgular, akım sitometri yöntemi ile P-glikoprotein ekspresyonunun AML ve ALL kemik iliği örneklerinde moleküler yöntemlerden daha hızlı, güvenilir ve doğru bir şekilde ölçülebildiğini, P-gp ile CD34 değerleri arasında anlamlı bir ilişki olabileceğini göstermiştir. Yüzeyinde CD34 eksprese eden blast hücrelerinin aynı zamanda P-gp eksprese etmeleri hücrelerdeki MDR1 geninin daha çok immatür hücrelerde aktif olduğunu göstermektedir.Anahtar Kelimeler: Çoklu ilaç direnci, AML, ALL, P-glikoprotein, akım sitometri

In tumor cells one of the reasons that make the treatment unsuccessful by causing resistance to chemotherapeutic drugs is multi drug resistance (MDR). First of the important reasons for cellular multi drug resistance is P-glycoprotein (P-gp) which is en-coded by MDR1 gene and locates in cell membrane and generally prevents the accumulation of lipophilic drugs in the cell. Thus P-gp expression is closely associated with the cellular multi drug resistance. It is reported that P-gp expression increases after chemotherapy. Measurement of P-gp expression on the cell surface can be done with the help of monoclonal antibody marking. CD34, one of markers, is used as a leukemic blastic cell marker.In this study, the bone marrow samples of 50 patients diagnosed as acute leukemia at Erciyes University Mehmet-Kemal Dedeman Hematology-Oncology Hospital brought to Flow Cytometry Laboratory and the peripheral blood samples of 20 healthy people as control group were used. The suspended cells obtained from these samples and marked with P-gp PE and CD34 PerCP and then surface expression was measured by flow cytometry.In twelve of the samples, observing more expression level than the part symbolized by 102 on FSC-SSC screen was accepted as positive. In eleven of patient samples, observing more expression level than the part symbolized by 102 on FSC-SSC screen was accepted as positive for CD34 expression as well.In our study, in 6 of 30 acute myeloblastic leukemia patients (AML) (%20) P-gp and CD34 expression, in 6 of 20 acute lymphoblastic leukemia (ALL) patients (%30) P-gp, in 5 of them (%25) CD34 expression were determined. All the data evaluated in SPSS 15.0 statistics program. Statistical comparisons made by khi-square exact method. p<0.05 value was accepted as significant. A significant relation between P-gp and CD34 expressions in AML and ALL bone marrow samples was reported, (p=0.001). In AML bone marrow samples, relation between P-gp and CD34 expressions depending on gender (p=0.378) was not significant. Similarly, in ALL bone marrow samples, no significant relation between P-gp and CD34 expression depending on gender was observed (p=0.628, r=0.999).As a result, our data indicates that flow cytometry is more reliable, precise and faster than molecular methods for measuring P-glycoprotein expression and suggests the possibility of a significant relationship between P-gp and CD34 values in AML and ALL bone marrow samples. The blast cells expressing CD34 on their surface along with P-gp simultaneously show that MDR1 gene is mostly active in immature cells.Key words: multidrug resistance, AML, ALL, P- glycoprotein, flow cytometry