Reddedilme duyarlılığı, kişilerarası çatışma çözme stilleri ve bağlanmanın karanlık üçlü kişilik özellikleri ile ilişkisi: Erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolü

Abstract

Bu çalışmanın amacı narsisizm, makyavelizm ve psikopatiden oluşan karanlık üçlü kişilik özellikleri ile reddedilmeye karşı duyarlılık düzeyleri, yetişkin bağlanma biçimleri ve kişilerarası ilişkilerde kullanılan çatışma çözme stilleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Çalışmanın ikincil amacı ise, karanlık üçlü kişilik özelliği barındıran kişilerin sahip oldukları erken dönem uyumsuz şemaların araştırılması ve bu şemaların ana değişkenler arasındaki ilişkide üstlendikleri aracı rolün incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini İzmir ilinde yaşayan, 18-60 yaş aralığında 236 kadın toplamda 300 katılımcı oluşturmuştur. Katılımcılara Karanlık Üçlü Ölçeği, Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-2, Kişilerarası Çatışma Çözme Yaklaşımı Ölçeği, Young Şema Ölçeği Kısa Form-3 ve Yetişkin Reddedilme Duyarlılığı Ölçeği uygulanmıştır. Verilerin analizinde korelasyon analizi, basit ve çoklu doğrusal regresyon analizi, hiyerarşik regresyon analizi, Sobel aracılık analizi ve AMOS yol analizinden yararlanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda karanlık üçlü kişilik özellikleri arttıkça bireylerdeki kaygılı bağlanma düzeyi, reddedilme duyarlılığı ve erken dönem uyumsuz şemalarının da arttığı ve kaygılı bağlanma stilinin karanlık üçlü kişilik özellikleri varyansının %19'unu, reddedilme duyarlılığı %10'unu ve erken dönem uyumsuz şemalar %16'sını açıkladığı tespit edilmiştir. Katılımcıların karanlık üçlü kişilik özellikleri arttıkça kişilerarası çatışma çözme stillerinden duygusal ifade ve yüzleşme davranışları azalırken, tartışmaya yaklaşma ve genel davranış stillerinin arttığı gözlenmiştir. Ayrıca karanlık üçlü kişilik özelliklerini yordayıcı etkiye sahip olan şemaların onay arayıcılık, terk edilme, kendini feda, hastalık ve zarar görme karşısında dayanıksızlık, cezalandırıcılık ve yüksek standartlar olduğu gözlenmiştir. Kaygılı bağlanma ile karanlık üçlü kişilik özellikleri arasındaki ilişki ile reddedilme duyarlılığı ve karanlık üçlü kişilik özellikleri arasındaki ilişkide ise erken dönem uyumsuz şemaların tam aracılık etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Karanlık Üçlü Kişilik, Reddedilme Duyarlılığı, Erken Dönem Uyumsuz Şemalar, Kişilerarası Çatışma Çözme Stilleri, Yetişkin Bağlanma Stilleri

This study aimed to investigate the relationship between dark triad personality traits including narcissism, machiavellianism and psychopathy; rejection sensitivity; adult attachment styles and conflict resolution strategies in interpersonal relationships. The secondary goal of the study was to examine the early maladaptive schemas of the individuals with dark triad traits and to analyze the mediating role of these schemas in a relationship between the main variables. The sample of this study comprised of 300 participants living in Izmir – 236 of them were women, their age varied between 18 and 60. Dark Triad Dirty Dozen Scale, Experiences in Close Relationships-Revised, Conflict Communication Scale, Young Schema Questionnaire-Short Form-3 and Adult Rejection Sensitivity Questionnaire were applied to all the participants. The data were evaluated by correlation analysis, simple and multiple linear regression analysis, hierarchical regression analysis, Sobel test and AMOS path analysis. The results showed that when the dark triad traits increased, individuals' anxious attachment level, rejection sensitivity, and early maladaptive schemas increased. Moreover, individuals' anxious attachment style explained 19% of the dark triad traits variance, the rejection sensitivity explained %10 of the dark triad trait variance and early maladaptive schemas explained 16% of the dark triad trait variance. While participants' have more dark triad traits their emotional expressions and confrontation behavior, which are parts of interpersonal conflict resolution styles decreased and their approach and public behavior traits increased. In addition to these, the schemas could predict the dark triad traits were observed as approval seeking, abandonment, self sacriface, vulnerability to harm and illness, punitiveness, and unrelenting standards. It was found that early maladaptive schemas have mediating role on the relations between anxious attachment and dark triad traits and between rejection sensivity and dark triad traits.Keywords: Dark Triad Traits, Rejection Sensitivity, Early Maladaptive Schemas, İnterpersonal Conflict Resolution Styles, Adult Attachment Styles